دکتر محسن کمالیان
چگونگی پیوند نسبی برخی مشاهیر معاصر با خاندان صدر یادداشتی از دکتر محسن کمالیان است که به همراه تصویری از شجره نامه این خاندان تقدیم می شود:
برخی مشاهیر و معاریف معاصر هستند که اگرچه از نوادگان آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی اصفهانی – سر سلسله‌ی خاندان شریف و بزرگ صدر - می‌باشند، اما عوامل مختلف از جمله گذشتِ دهه‌ها و نسل‌های متعدد، این پیوند خانوادگی و خصوصاً چگونگی آن را زیر خروارها غبار پنهان ساخته است. در این یادداشت کوتاه بر آن هستیم تا در حد توان غبار برگیریم و چگونگی پیوند برخی بزرگان معاصر با خاندان صدر را برشماریم.
1- آیت‌الله دکتر سید محمد حسینی بهشتی
شهید آیت‌الله دکتر بهشتی، فرزند حجت‌الاسلام سید فضل‌الله بهشتی و سرکار خانم سیده معصومه بیگم مدرس خاتون‌آبادی [1] است. خانم سیده معصومه بیگم، دختر آیت‌الله العظمی میر محمدصادق مدرس خاتون‌آبادی و خانم سیده بیگم آغا صدرعاملی است. خانم سیده بیگم آغا صدرعاملی نیز دختر آیت‌الله سید محمدجواد صدرعاملی فرزند آیت‌الله سید محمدعلی (آقا مجتهد) صدرعاملی فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است. البته خانم سیده بیگم آغا صدرعاملی از یک شاخه‌ی دیگر نیز نواده‌ی آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است. وی دختر آغا بیگم خاتون‌آبادی حسین‌آبادی است. فرد اخیر – همسر آیت‌الله سید محمدجواد صدرعاملی - فرزند آیت‌الله میرزا محمدتقی خاتون‌آبادی حسین‌آبادی و خانم سیده فاطمه بیگم صدرعاملی است [2] و فرد اخیر نیز دختر آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی. بنابراین شهید آیت‌الله بهشتی هم از ناحیه‌ی پسری (آقا مجتهد) نواده‌ی آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است و هم از ناحیه‌ی دختری (سیده فاطمه بیگم). (نمودار یک)
2- سرکار خانم عزت‌الشریعه‌ی مدرس مطلق؛ همسر شهید آیت‌الله دکتر بهشتی
این بانوی بزرگوار دختر حجت‌الاسلام میرزا محمدباقر مدرس مطلق [3] و سرکار خانم سیده صدیقه [4] مدرس خاتون‌آبادی است. فرد اخیر، دختر آیت‌الله میر ابوالفضل مدرس خاتون‌آبادی و خانم سیده زهرا بیگم صدرعاملی است. خانم سیده زهرا بیگم صدرعاملی نیز دختر آیت‌الله سید محمدجواد صدرعاملی فرزند آیت‌الله سید محمدعلی (آقا مجتهد) صدرعاملی فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است. البته خانم سیده زهرا بیگم صدرعاملی از یک شاخه‌ی دیگر نیز نواده‌ی آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است. وی دختر آغا بیگم خاتون‌آبادی حسین‌آبادی است. فرد اخیر – همسر آیت‌الله سید محمدجواد صدرعاملی - فرزند آیت‌الله میرزا محمدتقی خاتون‌آبادی حسین‌آبادی و خانم سیده فاطمه بیگم صدرعاملی است [5] و فرد اخیر نیز دختر آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی. بنابراین سرکار خانم عزت‌الشریعه مدرس مطلق نیز مانند همشر خود شهید ایت‌الله بهشتی هم از ناحیه‌ی پسری (آقا مجتهد) نواده‌ی آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است و هم از ناحیه‌ی دختری (سیده فاطمه بیگم). [6] (نمودار یک)
3- آقایان دکتر سید محمدرضا حسینی بهشتی، دکتر سید علیرضا حسینی بهشتی و سرکار خانم‌ها دکتر ملوک‌السادات حسینی بهشتی و محبوبه‌السادات حسینی بهشتی
این بزرگواران از طریق هم پدر و هم مادر، از هر دو ناحیه‌ی پسری (آقا مجتهد) و دختری (سیده فاطمه بیگم)، نوادگان آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی محسوب هستند. (نمودار یک)
4- حجج‌اسلام دکتر شیخ جواد و شهید شیخ علی‌اکبر اژه‌ای
پدر این بزرگواران، آیت‌الله شیخ علی‌محمد اژه‌ای و مادر آنها خانم اشرف‌الحاجیه سدهی ابطحی [7] است. فرد اخیر، دختر آیت‌الله میر سید محمد سدهی ابطحی و خانم سیده شریعت مدرس خاتون‌آبادی است [8]. فرد اخیر دختر دختر آیت‌الله العظمی میر محمدصادق مدرس خاتون‌آبادی و خانم سیده بیگم آغا صدرعاملی است [9]. خانم سیده بیگم آغا صدرعاملی نیز دختر آیت‌الله سید محمدجواد صدرعاملی فرزند آیت‌الله سید محمدعلی (آقا مجتهد) صدرعاملی فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است. البته خانم سیده بیگم آغا صدرعاملی از یک شاخه‌ی دیگر نیز نواده‌ی آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است. وی دختر آغا بیگم خاتون‌آبادی حسین‌آبادی است. فرد اخیر – همسر آیت‌الله سید محمدجواد صدرعاملی - فرزند آیت‌الله میرزا محمدتقی خاتون‌آبادی حسین‌آبادی و خانم سیده فاطمه بیگم صدرعاملی است [10] و فرد اخیر نیز دختر آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی. بنابراین حجج‌اسلام دکتر شیخ جواد و شهید شیخ علی‌اکبر اژه‌ای نیز چون شهید آیت‌الله بهشتی، هم از ناحیه‌ی پسری (آقا مجتهد) نواده‌ی آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی هستند و هم از ناحیه‌ی دختری (سیده فاطمه بیگم). (نمودار یک)
5- دکتر محمدعلی اژه‌ای (استاد فلسفه دانشگاه اصفهان)
این بزرگوار فرزند حجت‌الاسلام شیخ جلال‌الدین اژه‌ای [11] و سرکار خانم سیده بدری‌الحاجیه مدرس خاتون‌آبادی است [12]. خانم سیده بدری‌الحاجیه، دختر آیت‌الله العظمی میر محمدصادق مدرس خاتون‌آبادی و خانم سیده بیگم آغا صدرعاملی است. خانم سیده بیگم آغا صدرعاملی نیز دختر آیت‌الله سید محمدجواد صدرعاملی فرزند آیت‌الله سید محمدعلی (آقا مجتهد) صدرعاملی فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است. البته خانم سیده بیگم آغا صدرعاملی از یک شاخه‌ی دیگر نیز نواده‌ی آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است. وی دختر آغا بیگم خاتون‌آبادی حسین‌آبادی است. فرد اخیر – همسر آیت‌الله سید محمدجواد صدرعاملی - فرزند آیت‌الله میرزا محمدتقی خاتون‌آبادی حسین‌آبادی و خانم سیده فاطمه بیگم صدرعاملی است و فرد اخیر نیز دختر آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی. بنابراین دکتر محمدعلی اژه‌ای نیز چون شهید آیت‌الله دکتر بهشتی، هم از ناحیه‌ی پسری (آقا مجتهد) نواده‌ی آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است و هم از ناحیه‌ی دختری (سیده فاطمه بیگم).
6- آقای محمد پیشگاهی‌فرد و سرکار خانم دکتر زهرا پیشگاهی‌فرد
این برادر و خواهر [13] بزرگوار، فرزندان میرزا مهدی پیشگاهی‌فرد و سرکار خانم اقدس‌الحاجیه مدرس مطلق [14] هستند. خانم اقدس‌الحاجیه مدرس مطلق، دختر حجت‌الاسلام میرزا محمدباقر مدرس و سرکار خانم سیده صدیقه [15] مدرس خاتون‌آبادی است. فرد اخیر دختر آیت‌الله میر ابوالفضل مدرس خاتون‌آبادی و خانم سیده زهرا بیگم صدرعاملی است. خانم سیده زهرا بیگم صدرعاملی نیز دختر آیت‌الله سید محمدجواد صدرعاملی فرزند آیت‌الله سید محمدعلی (آقا مجتهد) صدرعاملی فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است. البته خانم سیده زهرا بیگم صدرعاملی از یک شاخه‌ی دیگر نیز نواده‌ی آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است. وی دختر آغا بیگم خاتون‌آبادی حسین‌آبادی است. فرد اخیر – همسر آیت‌الله سید محمدجواد صدرعاملی - فرزند آیت‌الله میرزا محمدتقی خاتون‌آبادی حسین‌آبادی و خانم سیده فاطمه بیگم صدرعاملی است [16] و فرد اخیر نیز دختر آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی. بنابراین آقای محمد پیشگاهی‌فرد و سرکار خانم دکتر زهرا پیشگاهی‌فرد نیز مانند شهید ایت‌الله بهشتی و همسر ایشان، هم از ناحیه‌ی پسری (آقا مجتهد) نواده‌ی آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی هستند و هم از ناحیه‌ی دختری (سیده فاطمه بیگم). (نمودار یک)
7- آقایان دکتر سید صادق طباطبایی، دکتر سید عبدالحسین طباطبایی و دکتر سیده فاطمه طباطبایی
مادر این بزرگواران، سرکار خانم سیده صدیقه صدر دختر آیت‌الله العظمی سید صدرالدین صدر فرزند آیت‌الله العظمی سید اسماعیل صدر فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است.
8- آقایان مهندس مهدی فیروزان و دکتر احمد فیروزان
مادر این بزرگواران، سرکار خانم سیده زهرا صدر دختر آیت‌الله العظمی سید صدرالدین صدر فرزند آیت‌الله العظمی سید اسماعیل صدر فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است.
9- آیت‌الله سید محمدعلی روضاتی
آیت‌الله سید محمدعلی روضاتی فرزند آیت‌الله سید محمدهاشم روضاتی فرزند آیت‌الله سید جلال‌الدین روضاتی فرزند آیت‌الله سید مسیح روضاتی فرزند آیت‌الله العظمی سید محمدباقر موسوی خوانساری معروف به صاحب روضات است [17]. مادر آیت‌الله روضاتی یگانه دختر آیت‌الله العظمی سید حسن موسوی چهارسوقی [18] و سرکار خانم سیده رباب موسوی چهارسوقی [19] است. خانم سیده رباب موسوی چهارسوقی دختر آیت‌الله سید جمال‌الدین موسوی چهارسوقی [20] فرزند ارشد آیت‌الله العظمی سید محمدهاشم موسوی چهارسوقی [21] و بانو سیده حبیبه بیگم موسوی صدرعاملی [22] است. بانو سیده حبیبه بیگم صدرعاملی نیز دختر سوم آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی [23] است. بنابراین آیت‌الله سید محمدعلی روضاتی از ناحیه‌ی دختری (سیده حبیبه بیگم) نواده‌ی آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است.
10- حجت‌الاسلام سید فخرالدین صدرعاملی
حجت‌الاسلام سید فخرالدین صدرعاملی فرزند حجت‌الاسلام سید حسن صدرعاملی [24] و سرکار خانم سیده آغا بی‌بی [25] صدرعاملی است. حجت‌الاسلام سید حسن صدرعاملی فرزند حجت‌الاسلام سید علی موسوی گنجه‌ای اصفهانی [26] فرزند حجت‌الاسلام سید محمدحسین موسوی گنجه‌ای اصفهانی [27] و سیده هما خانم صدرعاملی [28] فرزند آیت‌الله سید ابوالحسن صدرعاملی (مستجاب‌الدعواتی) فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است. سیده آغا بی‌بی خانم صدرعاملی نیز دختر آیت‌الله سید علینقی صدرعاملی [29] فرزند آیت‌الله سید ابوالحسن صدرعاملی (مستجاب‌الدعواتی) فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است. بنابراین حجت‌الاسلام سید فخرالدین صدرعاملی هم از ناحیه‌ی پسری (آقا سید علینقی) نواده‌ی آیت‌الله سید ابوالحسن صدرعاملی (مستجاب‌الدعواتی) فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است و هم از ناحیه‌ی دختری (سیده هما خانم).
11- آقای رسول صدرعاملی
پدر این بزرگوار حجت‌الاسلام سید فخرالدین صدرعاملی و مادر ایشان سرکار خانم اشرف رفیعی است [30]. این بزرگوار از طریق پدر خود، نواده‌ی هم پسری (آقا سید علینقی) و هم دختری (سیده هما خانم) آیت‌الله سید ابوالحسن صدرعاملی (مستجاب‌الدعواتی) فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است.
12- آقایان دکتر سید کاظم صدر و دکتر سید محمد صدر
پدر این بزرگواران، آیت‌الله العظمی سید رضا صدر و خود این بزرگوار فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین صدر فرزند آیت‌الله العظمی سید اسماعیل صدر فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است.
13- حجت‌الاسلام سید محمدعلی مستجابی و مهندس سید جلال‌الدین مستجابی
پدر این بزرگواران، علامه سید اسدالله مستجابی و خود این بزرگوار فرزند حجت‌الاسلام سید محمدمهدی صدرعاملی فرزند آیت‌الله سید ابوالحسن صدرعاملی (مستجاب‌الدعواتی) فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است.
14- آقایان دکتر سید علی صدرعاملی، مهندس سید محمد صدرعاملی و سرکار خانم دکتر سیده فاطمه صدرعاملی
این بزرگواران فرزندان حجت‌الاسلام سید مهدی صدرعاملی و سرکار خانم سیده طاهره صدر هستند. حجت‌الاسلام سید مهدی صدرعاملی فرزند حجت‌الاسلام سید صدرالدین صدرعاملی فرزند حجت‌الاسلام سید محمدمهدی صدرعاملی فرزند آیت‌الله سید ابوالحسن صدرعاملی (مستجاب‌الدعواتی) فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است. سرکار خانم سیده طاهره صدر نیز فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین صدر فرزند آیت‌الله العظمی سید اسماعیل صدر فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است. بنابراین دکتر سید علی صدرعاملی، مهندس سید محمد صدرعاملی و سرکار خانم دکتر سیده فاطمه صدرعاملی از ناحیه‌ی دو پسر (سید ابوالحسن و سید اسماعیل) نوادگان آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی هستند.
15- حجت‌الاسلام سید علاءالدین مدرس مطلق (امام جماعت مسجد «رحیم‌خان» اصفهان)
این بزرگوار فرزند آیت‌الله میر سید حسن مدرس [31] و مادرش دختر مرحوم حجت‌الاسلام سید بهاءالدین صدرعاملی [32] فرزند آیت‌الله سید محمدعلی (آقا مجتهد) صدرعاملی فرزند آیت‌الله العظمی سید صدرالدین موسوی عاملی است.