اشغال جنوب لبنان توسط رژیم صهیونیستی در سالهای ۷۷ و ۷۸ میلادی و نیز مسایل داخلی و اختلافات میان گروه‌های سیاسی مختلف عملا مانع اعمال حاکمیت دولت لبنان بر منطقه می‌شد.
سید صادق روحانی: از آنجایی که اسرائیل از اجرای قطعنامه ۴۲۵ شورای امنیت وعقب نشینی از مناطق مرزی سرباز زده بود، امام موسی صدر وظیفه خود می‌دانست که اوضاع بحرانی لبنان وعمق خطرهای تهدید کننده جنوب لبنان را به اطلاع رهبران کشورهای عربی برساند. رهبرانی که در رسیدگی به این وضع اسف بار تأثیر مستقیم داشتند.
از این رو امام به کشورهای مختف عربی منطقه سفر کرد. از جمله سوریه، اردن، عربستان و الجزایر. وی در الجزائر با رئیس جمهور وهواری بومدین و محمد صلاح یحیاوی و دیگر مسؤولان جبهه ملی آزادی بخش الجزایر گفت‌و‌گو کرد. در یکی از این نشست‌ها به وی توصیه شد که از کشور لیبی که در روند اوضاع نظامی وسیاسی لبنان اثر گذار است، دیدار کند وسفر دوره‌ای خود را تکمیل کند. وی در آن نشست اظهار داشت که تنها دیدارش از لیبی در سال ۱۹۷۵ برای شرکت در کنگره‌ای اسلامی بوده واو به دعوت لیبی برای دیدار وی از لیبی وگفت‌و‌گو با رهبران آن پاسخ موافق خواهد داد.
جدول زمانی اتفاقات تا زمان مفقود شدن امام موسی صدر:
| تاریخ | محل/موقعیت | اقدام |
| 24/7/1978 | گفتگو با الحیات چاپ بحرین | به سوریه، اردن، عربستان سعودی والجزایر سفر کردم و این کشورها را به برگزاری نشست محدود سران فراخواندم، با امید به آزادی جنوب لبنان. |
| 28/7/1978 | دفتر کار امام | دعوت کاردار سفارت لیبی در لبنان از امام برای شرکت در کنگره عمومی خلق لیبی وگفت گو با دبیر کل کنگره سرهنگ معمر قذافی . امام این دعوت را پذیرفت ودر مورد تعیین زمان سفر با تأمل برخورد کرد. |
| 20/8/1978 | سفارت لیبی | امام به کاردار لیبی اطلاع داد که مایل است سفر در تاریخ 25/8/1978 انجام شود و اینکه ناگزیر به ترک لیبی پیش از 1/9/1978 است تا بتواند به همسر بیمارش که در حال درمان در فرانسه است رسیدگی کند |
| 25/8/1978 | خطوط هوایی الشرق الاوسط | امام موسی صدر همراه شیخ محمد یعقوب ویکی از اصحاب مطبوعات یعنی استاد عباس بدرالدین (مدیر خبرگزاری لبنان) به لیبی سفر کرد. |
| 25/8/1978تا 1/9/1978 | لیبی | از زمان رسیدن امام صدر به لیبی و طی روزهای بعد هیچ کس در لبنان تماس تلفنی یا نامه یا خبری از ایشان دریافت نکرد |
| 6 /9/ 1978 | لبنان | مجلس اعلای شیعیان لبنان از کاردار لیبی خواستار اطلاعاتی در این زمینه شد. وی از پاسخگویی طفره رفت. |
| 10 /9/ 1978 | لبنان | مجلس اعلا موضوع را با رئیس دولت لبنان دکتر سلیم الحص در میان گذاشت و وی فوراً کاردار لیبی را فراخواند وخواستار جواب رسمی وفوری شد. |
| 11 /9/ 1978 | لبنان | کاردار لیبی پاسخ داد که امام موسی صدر وهمراهانش عصر روز 28 رمضان 1398 هـ [3] با هواپیمای خطوط هوایی ایتالیا به شماره 881 لیبی را به مقصد رم ترک گفته اند. |
| 12 /9/ 1978 | لیبی | معمر قذافی از پاسخ به تلفن الیاس سرکیس رییس جمهور لبنان طفره رفت |
| 12 /9/ 1978 | گفت و گوی تلفنی رییس جمهور لبنان و نخست وزیر لیبی | سرگرد عبدالسلام جلود در ابتدا فرصت خواست، سپس در تماس بعدی جواب کاردار لیبی را تکرار کرد |
مسئله ربوده شدن امام موسی صدر مسئله‌ای نبود که دولت لیبی بتواند به سادگی از کنار آن عبور کند. آوازه امام موسی صدر تنها محدود به داخل مرزهای لبنان نبود. امام موسی شخصیتی شناخته شده و تاثیر گزار در جهان اسلام بود. مسئله ربودن امام موسی صدر با واکنش‌های جدی مردم ودولت لبنان ودولت‌های عربی واسلامی روبه رو شد و از منابع مختلف با قذافی تماس گرفته شد. اما مقامات لیبی سکوت اختیار کردند. تا اینکه دولت لیبی تحت فشار افکار عمومی جهان وپس از تحرکات هیئت تحقیق لبنان ودستگاه قضایی ایتالیا ناچار به صدور بیانیه‌ای رسمی شد. در این بیانیه ادعای دولت لیبی مبنی بر اینکه امام موسی صدر لبنان را ترک کرده است دوباره بیان شد.
اما این بیانیه و همچنین تکرار اداعاهایی که توسط مقامات لیبی عنوان می‌شد پاسخ سوال امام کجاست نبود. در تاریخ ۲۱/۹/۷۸ راهپیمایی بزرگی از بیروت به مقصد دمشق، محل برگزاری کنگره سران پایداری ومقاومت (قمه الصمود والتصدی)، برگزار شد تا قضیه امام صدر در این کنگره مطرح و پیگیری شود.
ربایندگان امام موسی صدر همان حرف‌هایی را می‌زدند که مسئولین لیبی می‌زدند. مضمون نامه سفارت لیبی به مجلس اعلای شیعیان در تاریخ ۲۸/۹/۱۹۷۸ با نامه‌ای که در همین تاریخ در پست ایستگاه مرکزی راه آهن رم گذاشته وخطاب به روزنامه ایتالیایی پایزی سییرا وبا امضای سازمان لبنانی‌های سکولار برای لبنانی یکپارچه وسکولار نوشته بودند همزمان وهمگون بود. در این نامه آمده است:
«سازمان، امام صدر را در تاریخ ۳۱/۸/۱۹۷۸ بلافاصله پس از رسیدن به رم در جایی ربود که قرار با سه نفر ایرانی مخالف حکومت شاه دیدار می‌کند. این آدم ربایی به لطف همکاری عباس بدرالدین که عضو سازمان و هم اکنون در آمریکایی جنوبی است صورت گرفته است»
بررسی این نامه نشان می‌دهد که مضمون آن کاملاًَ با مضمون نامه سفارت لیبی مورخ ۲۸/۹/۱۹۷۸ م مبنی بر وجود سازمانی تروریستی در پس این اقدام، همخوانی دارد وبه خوبی نشان می‌دهد که این دو نامه- که در تاریخ ومضمون همانند هستند- ساخته وبافته یک اندیشه است.
مقامات ایتالیا تأکید کرده‌اند که امام موسی صدر وهیچ یک از همراهان وی به قصد اقامت یا عبور وارد ایتالیا نشده‌اند. این اطلاعات را گزارش هیئت اساسی امنیتی لبنان نیز ثابت می‌کند.
اکنون و پس از ۳۲ سال همچنان سرنوشت امام موسی صدر، رهبر سیاسی شیعیان و رهبر معنوی همه اقوام لبنانی در هاله‌ای از ابهام است. اگر چه معمر غذافی بزرگ‌ترین متهم این پرونده است اما هنوز هیچ نهاد یا سازمان بین المللی مامور تحقیق و تفحص پیرامون ابن موضوع نشده است گویی غبار ۳۲ سالهای که روی این ماجرا نشسته است مانع دیدن آن می‌شود.
مساله امام موسی صدر تنها مساله لبنانی‌ها نیست. ایرانی‌ها مساله امام موسی صدر را مساله خود می‌دانند. در ایران و لبنان اقداماتی برای آگاهی و آزادی امام موسی صدر صورت پذیرفته است اما حقیقت این است که این اقدامات بیشتر اقداماتی نمادین است و هرگز اراده‌ای جدی برای فشار به دولت لیبی وجود نداشته است.
| اقدام کننده | تاریخ | اقدام |
| مجلس عدالت لبنان(قاضی سعید میرزا) | 24 آوریل 2008 | صدور حکم بازداشت معمر قذافی |
| مجلس عدالت(قاضی سمیح الحاج) | 6/6/1387 | صدور حکم اعدام معمر قذافی |
| اسماعیل کوثری نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی | 10/6/1387 | موضوع امام موسی صدر در کمیسیون امنیت ملی بررسی می شود |
| نمایندگان مجلس ایران | 24/8/1385 | سومین جلسه مشترک پیگیری سرنوشت امام موسی صدر با نبیه بری |
| کمیسیون اصل ۹۰مجلس | 11/3/1387 | انتشار کتاب سرنوشت امام موسی صدر از ربودن تا به امروز |
| .... | ....... | .......... |
اگر بخواهیم لیست تمامی اقدامات نمادین از انتشار کتاب گرفته تا دیدار‌ها و تاکید‌ها لیست بلند بالایی به اندازه ۳۲ سال بی‌توجهی خواهیم داشت. این در حالی است که روابط دیپلماتیک با دولت لیبی نه تنها محدود نشده که در پاره‌ای موارد رو به گسترش هم هست. به سخن دیگر هیچگونه اقدام عملی برای فشار به دولت لیبی برای انتشار اخباری از امام موسی صدر صورت نپذیرفته است.
سال‌ها پیش از این مقام معظم رهبری خواستار این اقدام بودند که البته هم از جانب دولت وقت و هم دولت‌های بعدی مورد غفلت واقع شد. حضرت آیت الله خامنه‌ای در پیامی که سال ۷۸ به کنگره بزرگداشت امام موسی صدر صادر فرمودند نوشته‌اند: یقینا محروم شدن صحنهى لبنان از حضور چنین عنصر ممتاز و ارزشمندى (امام موسی صدر) یک خسارت بزرگ بوده و هست که متأسفانه عکسالعمل مناسب خود را از سوى مدعیان طرفدارى از حقوق بشر دریافت نکرده، و امیدواریم بىخبریها در این قضیه با همت صاحبان همت و مسؤولیت پایان یابد.
پس از سی و سه سال
چندین سال است که موضوع امام موسی صدر به یکی از سالگردهای تقویم تبدیل شده است. هر سال در روز ربوده شدن امام صدر اقدامات و صحبتهایی صورت می‌گیرد که و پس از آن دوباره به بوته فراموشی سپرده می‌شود. امسال نیز هیئتی از طرف جنبش عمل به تهران آمد و با مقامات ایرانی دیدار کرد. این هیئت در سفر چند روزه خود با مقامات مختلف ایرانی از جمله منوچهر متکی وزیر خارجه و نیز مراجع تقلید در قم همچون آیات عظام وحید خراسانی و مکارم شیرازی دیدار و بر لزوم پیگیری مصرانه و جدی برای آزادی امام موسی صدر تأکید کرده‌اند.
منوچهر متکی در دیدار هیئت اعزامی جنبش امل به ایران گفت: که ایران نسبت به قضیه امام موسی صدر اهتمام دارد و در مجلس شورای اسلامی کمیته‌ای این مسئله را بررسی می‌کند. و علاوه بر آن ریاست جمهوری ایران پی‌گیر مسئله ربودن امام موسی صدر است.
متکی به نمایندگان جنبش امل وعده داد که دولت ایران تا رسیدن به جایی که وضعیت حقیقی امام روشن شود و او را به خانواده و مردم و جمهوری اسلامی ایران و لبنان باز گرداد، برای این مسئله تلاش خواهد کرد. اما این مسئله محتاج بررسی و تحقیقات دقیق است و برای به نتیجه رسیدن تلاشی طولانی را می‌طلبد.
شاید منظور منوچهر متکی از اقدام دولت و اهتمام رییس جمهور برای یافتن راه حل معمای امام صدر مربوط به دولت دهم باشد زیرا این در دولت نهم بود که برای اولین بار معاون اول رییس جمهور به لیبی سفر کرد. اگرچه در دولت‌های قبلی روابط تا حدی بهبود یافته بود اما سفری در این سطح انجام نگرفته بود.
اگر چه مجلس ایران اهتمام بیشتری از دولت در این رابطه دارد و تشکیل کمیته ویژه پیگیری مساله امام موسی صدر در مجلس نشانگر آن است و اگرچه مجلس هشتم در این راه مصمم‌تر بوده است اما به لحاظ قانونی این دولت است که سکاندار سیاست خارجه است و این اهتمام بیشتر و پیش‌تر همکاری دولت را می‌طلبد.