سازمان عفو بین‌الملل در گزارشی که به تازگی منتشرکرده است مسئله ربوده‌شدن امام موسی‌صدر را از موارد نقض حقوق بشر و از مسائل حل‌نشده حقوق بشری این کشور دانسته است. این گزارش که هفته گذشته با عنوان «لیبی فردا» منتشر شد، به تفصیل وضعیت حقوق بشر در لیبی را بررسی کرده است.
در متن این گزارش آمده است: «از دیگر موارد حل نشده ربودن، که توجه و اهتمام بین‌المللی را برانگیخته، ربودن امام موسی صدر است. روحانی شیعه لبنانی که در ایران متولد شده است و با دو همراهش، شیخ محمد یعقوب و عباس بدرالدین در حین سفر به لیبی در سال ۱۹۷۸ ناپدید شدند. مقامات لیبی ادعا کردند که آن‌ها دخالتی در ناپدید شدن این سه نفر نداشته‌اند و ادعا کردند دلایلی وجود دارد که آن‌ها لیبی را به مقصد کشوری اروپایی ترک کرده‌اند.»
امام موسی صدر سوم شهریور سال ۱۳۵۷ و در آخرین مرحله از سفر دوره‌ای خود به کشورهای عربی، بنا بر دعوت رسمی معمر قذافی وارد لیبی و نهم شهریورماه ربوده شد. دستگاه‌های قضایی دولت‌های لبنان و ایتالیا، و همچنین تحقیقات انجام شده از سوی واتیکان، ادعای رژیم لیبی مبنی بر خروج امام موسی صدر از آن کشور و ورود او به رم را رسما تکذیب نمودند. مجموعه اطلاعات آشکار و پنهانی که طی دو دهه پیش بدست آمده، نشان می‌دهد که امام موسی صدر هرگز خاک لیبی را ترک نکرده است.
عفو بین‌الملل در ادامه به تلاش‌های حقوقی اخیر در لبنان برای یافتن سرنخی از سرنوشت امام موسی صدر اشاره کرده است: «در آگوست ۲۰۰۸ یک قاضی تحقیق لبنانی حکم جلب معمر قذافی، رهبر لیبی به همراه شش نفر دیگر را صادر کرد و آنان را مسئول ربودن امام موسی صدر و همراهانش دانست.» پس از حکم این قاضی «سمیح الحاجب، بازپرس دادگستری لبنان، «قذافی» را به ربودن «امام صدر» و «محمد یعقوب» از یاران وی و «عباس بدرالدین» روزنامه نگاری که وی را در سفر به لیبی همراهی کرده بود، متهم کرد.
البته پس از این مسئله، دولت لیبی مانند همه سی سال گذشته هر گونه ارتباط با این مسئله را رد کرد و علت این امر را تلاش برخی گروه‌های لبنانی برای ایجاد تشویش و متهم کردن قذافی با قضایای تروریستی دانست. همچنین در این گزارش به اقدام پردامنه دولت لبنان، و شرکت‌نکردن در نشست اتحادیه عرب در لیبی، اشاره شده است. میشل سلیمان رئیس جمهور این کشور از شرکت در این اجلاس که در اواخر مارس ۲۰۱۰ در لیبی برگزار شد، خودداری کرد. این اقدام پس از دعوت برخی سیاستمداران لبنانی برای تحریم این اجلاس به علت مسئولت لیبی در ربودن امام موسی صدر و دو همراهش صورت گرفت.
همچنین رباب صدر، خواهر امام موسی صدر و مسؤول مؤسسات فرهنگی-اجتماعی امام موسی صدر در لبنان گفت که خانواده و دوستداران امام موسی صدر به دلیل اینکه مسله ربودن ایشان از دستور کار اجلاس خارج شده بود، خواهان شرکت نکردن مسؤولین لبنانی در این نشست بودند. میشل سلیمان نیز در اینباره به یک روزنامه لبنانی گفته بود که سئوال اصلی این است که «امام موسی صدر و همراهانش کجا هستند؟ ما جواب این سوال را می‌خواهیم. ما با احساس مسوولیت با این موضوع برخورد خواهیم کرد در مرحله دوم مصلحت لبنان و مصلحت کشورهای عربی را در نظر خواهیم گرفت.» لبنان تنها عضو اتحادیه عرب است که هم‌اکنون عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد است و به همین دلیل حضور این کشور در نشست اتحادیه عرب اهمیت بسزایی داشت. سلیمان تاکید کرده است که لبنان آماده برقراری بهترین روابط با لیبی است اما بر روشن شدن سرنوشت این شخصیت‌ها اصرار دارد.
نامه به مراجع
با وجود پیگیری جدی در لبنان، همواره نسبت به عملکرد دولت‌های ایران درباره امام موسی صدر انتقادهایی مطرح بوده است. آخرین مورد جدی این مسئله سفر منوچهر متکی در اسفندماه سال گذشته به لیبی بود که با انتقادهایی روبرو شد. یکی از این واکنش‌ها نوشتن نامه‌ای گله‌آمیز از سوی خانواده امام صدر به مراجع عظام در انتقاد از عملکرد دستگاه دیپلماسی کشور درباره ارتباط با لیبی بود.
مهدی فیروزان، داماد امام موسی صدر این نامه را «گله‌آمیز، دردمندانه و منتقدانه» خواند و درباره علت نوشتن این نام گفت: علت نوشتن این نامه این است که در طول این سال‌ها، خانواده از عملکرد حکومت لیبی تصویری دارد که بار‌ها در جلسات خصوصی و رسانه‌ها، آن را برای مقامات ایران توضیح داده و بیان کرده است به نظر خانواده، دولت لیبی، دولتی قابل اعتماد نیست و هرگونه همکاری درباره هر مسئله‌ای، با لیبی خلاف منافع و امنیت کشور است.»
وی گفت: خانواده امام موسی صدر به دستگاه دیپلماسی کشور منتقد و معتقد است با وجود اینکه مقامات مسئول گفته‌اند هم روابط ایران و لیبی را گسترش می‌دهیم و هم قضیه را پیگیری می‌کنیم، ما فقط شاهد ایجاد روابط بوده‌ایم و به مسئله پیگیری پرداخته نشده است.
فیروزان در پایان گفت: به اعتقاد ما، این مسئله از دست دادن شأن دفاع از حقوق شهروندی است؛ زیرا جایگاه و منزلت هر کشوری به میزان دفاعی است که از حقوق شهروندانش دارد و آن‌چه در نامه خانواده امام موسی صدر به مراجع آمده نیز، اعلام نگرانی از اوضاع موجود و بیان دردمندانه انتقادهای خانواده نسبت به این مساله بوده است.
خبر آخر: عمرو موسی به دنبال راه‌حل
از سوی دیگر به تازگی خبری منتشر شده است که نشان می‌دهد اقدام دولت لبنان با واکنش‌هایی در دنیای عرب روبرو شده است. پایگاه اینترنتی «لیبیا المستقبل» به نقل از نشریه «الدار» کویت نوشت: عمرو موسی، دبیر کل اتحادیه عرب در سفر آینده‌اش به لبنان، با مقامات این کشور، درباره دو پرونده مهم سخن خواهد گفت: «ناپدید شدن امام موسی صدر» و «اوضاع آوارگان فلسطینی در لبنان».
این پایگاهای اینترنتی لیبی که ریاست دوره‌ای اتحادیه عرب را بر عهده دارد، از عمرو موسی خواسته است تا با مقامات لبنانی در اینباره مذاکره کندتا نتیجه‌ای مورد قبول طرفین به دست آید.
گزارش عفو بین‌الملل تازه‌ترین رویدادی است که بار دیگر پیگیری مسئله ربودن امام موسی صدر را در کانون توجه محافل دیپلماتیک جهانی قرار می‌دهد. از سوی دیگر لیبی ریاست دوره‌ای اتحادیه عرب را برعهده دارد و به همین دلیل نمی‌تواند از تعامل با لبنان چشم بپوشد، تعاملی که شکل‌گیری آن در گرو روشن‌شدن سرنوشت روحانی شیعی ایرانی و رهبر شیعیان لبنان است.