امام موسی صدر کیست؟ چرا به رغم گذشت بیش از ‪ ۳۰‬سال از ناپدید شدنش در لیبی که به دعوت سرهنگ معمر قذافی راهی این کشور شد، عشق به او همچنان فروزان است و کمتر میدان و خیابانی در لبنان وجود دارد که در آن تصویر امام موسی صدر و یا نام وی را نتوان مشاهده کرد؟ چه کسانی مدعی جانشینی او هستند؟ قطعا پاسخ به این سوال‌ها در یک گزارش و یا مقاله نمی‌گنجد، اما اگر کسی بخواهد پاسخ این سوالات و سوال‌های دیگر را از باب آب دریا را اگر نتوان کشید، هم به قدر تشنگی باید کشید بیابد باید دوری راه را تا جنوبی‌ترین شهر لبنان در نزدیک مرز فلسطین اشغالی (صور) به خود هموار کند و با ربابه صدر که در آنجا مشغول یتیم نوازی کودکان پدر و یا مادر از دست داده در جنگ‌های اسرائیل علیه لبنان است، ملاقات کند.

موسسه خیریه و آموزشی امام صدر در جنوب لبنان، گویی قطعه‌ای از لبنان است که هنوز عطر پاکی و صفای امام موسی را می‌توان در آنجا استشمام کرد. نام موسی صدر آن چنان با لبنان گره خورده که بسیاری فراموش کرده‌اند او و اجدادش در ایران متولد شدند و ایرانی هستند.

او در اواخر سال ‪ ۱۳۳۸‬به توصیه آیت الله بروجردی و بنابر وصیت آیت الله سیدعبدالحسین شرف‌الدین رهبر متوفای شیعیان به عنوان جانشین آن مرحوم، سرزمین مادری خود را به سوی لبنان ترک کرد و نه تنها رهبر مقتدر شیعیان این کشور شد بلکه با ایجاد وحدت میان مسیحیان و مسلمانان توانست بر قلوب تمامی مردم این کشور حکومت کند.

با ربابه صدر در ایام فاطمیه در موسسه امام صدر در شهر صور مصاحبه کردم. یتیمانی در این موسسه مرا به سوی دفتر سیده ربابه راهنمایی کردند، گل سرخی داخل یک لیوان کوچک روی می‌زش و تصویر زیبایی از برادرش که بر پشت سرش قرار داشت، بیش از سایر وسایل دفتر کارش خودنمایی می‌کرد. سوالات زیادی در ذهن برای پرسیدن از وی وجود داشت ولی ترجیح دادم از نحوه ربودن امام موسی صدر آغاز کنم.

** جزئیات ربوده شدن امام موسی

وی درباره جزئیات ربوده شدن امام موسی گفت: چون اسرائیل از اجرای قطعنامه ‪ ۴۲۵‬شورای امنیت و عقب نشینی از مناطق مرزی سر باز زده بود، امام موسی صدر وظیفه خود می‌دانست که اوضاع بحرانی لبنان و عمق خطر تهدیدکننده جنوب لبنان را به اطلاع رهبران کشورهای عربی برساند به همین منظور درالجزایر با هواری بومدین رئیس جمهور اسبق الجزایر گفت‌و‌گو کرد. بومدین در پایان این ملاقات که بسیار صمیمانه بود، گفته بود: خواهش می‌کنم سفری هم به لیبی داشته باشید. چون قذافی اخبار ناصحیحی از جنگ لبنان دارد.

خواهر امام موسی افزود: برادرم این دعوت را پذیرفت ولی در مورد تعیین زمان سفر با تامل برخورد کرد و حدود یک ماه بعد به کاردار لیبی اطلاع داد که مایل است سفر در تاریخ ‪۱۹۷۸/۸/۲۵‬انجام شود و ناگزیر به ترک لیبی پیش از ‪۱۹۷۸/۹/۱‬است تا بتواند به همسر بیمارش که در حال درمان در فرانسه است، رسیدگی کند.

امام صدر روز جمعه ‪ ۲۵‬آگوست به همراه شیخ محمد یعقوب و عباس بدرالدین (مدیر خبرگزاری لبنان) به لیبی سفر کرد و در هتل -الشاطی> طرابلس به عنوان می‌ه‌مان رسمی دولت لیبی اقامت گزیدند. تا پنج روز بعد کسانی او را دیده‌اند اما از آن به بعد هیچ کس از او و همراهانش خبر ندارد. روز پنجم یک خودرو برای بردن آن‌ها به دیدار سرهنگ قذافی به هتل آمد و بعد از رفتنشان تا به امروز هرگز خبری از آن‌ها نشده است.

** پیگیری‌های لبنان وی ادامه داد: پس از اینکه تماسی با ایشان می‌سر نشد، مجلس اعلای اسلامی شیعی لبنان از کاردار لیبی در لبنان خواستار اطلاعاتی درباره وضع او شد اما کاردار از پاسخگویی طفره رفت. چهار روز بعد مجلس، موضوع را با سلیم الحص نخست وزیر لبنان در میان گذاشت و او فوری کاردار لیبی را فرا خواند و خواستار جواب رسمی و فوری شد. ظهر روز بعد وی پاسخ داد که -امام صدر و همراهانش روز‪ ۳۱‬آگوست با هواپیمای خطوط هوایی ایتالیا، لیبی را به مقصد رم ترک گفته‌اند و بنابراین موضوع به آن‌ها ربطی ندارد.

ربابه صدر در ادامه گفت: با مطرح شدن این ادعا دولت لبنان یک هیات قضایی به ایتالیا اعزام کرد و این هیات شکایتی در این خصوص تسلیم دادگاه ایتالیا کرد که دولت ایتالیا بعد از چند ماه پاسخ داد که امام صدر و همراهانش هرگز وارد ایتالیا نشده‌اند.

وی افزود: بعد از گذشت ‪ ۴‬ماه از ربوده شدن ایشان با پی‌گیری برادر امام موسی صدر و طی تماس با سطوح بسیار بالا و برخی از مسوولان کشورهای عربی و غربی مشخص شد او محکوم به حبس ابد است چرا که با آزاد شدن امام خمینی (ره) در آن زمان غرب بر این باور بود که با وجود دو چهره فعال و محبوب سیاسی، دنیا زیر و رو خواهد شد.

ربابه صدر تاکید کرد: در عین حال یکی از شخصیت‌های بزرگ سیاسی نیز به ما گفت اگر امام موسی صدر یک نقطه دورافتاده‌ای از دنیا را برای زندگی با خانواده‌اش انتخاب کند و هیچ کس هم از وی خبر نداشته باشد و اصلا هم در مورد سیاست صحبت نکند، ممکن است آزاد شود این‌ها ناگفته‌هایی است که نشان از زنده بودن ایشان است.

** علت کم کاری برای یافتن امام موسی

خواهر امام موسی صدر گفت: من واقعا نمی‌دانم چرا در این زمینه کم کاری شده است ولی به نظرم شاید عده زیادی دقیقا از اقدامات اساسی و مهم امام موسی صدر برای شیعیان لبنان و مقاومت اطلاعی نداشته باشد.

وی با تاکید بر افزایش عزت و سربلندی شیعیان لبنان با حمایت امام موسی صدر تصریح کرد: الان شیعیان لبنان آنقدر قدرتمند و بزرگ شده‌اند که همه به خصوص اسراییل را نگران کرده‌اند این‌ها همه به خاطر اقدامات امام موسی صدر بوده است.

ربابه صدر در جواب سوالی مبنی بر زنده بوده امام موسی صدر گفت: در درجه اول همه ما خواهان این هستیم که به امام موسی صدر و یارانش هیچ صدمه‌ای وارد نشده باشد و زنده باشند و در درجه دوم اینکه هدف از ربودن امام موسی صدر به شهادت رساندن او نبوده است چرا که در لبنان به آسانی می‌شد او را ترور کرد.

** نامه نگاری با امام خمینی (ره)

وی تصریح کرد: برخی از تحلیل گران سیاسی معتقدند که او به خاطر فعالیت‌های مفید خود در به پیروزی رسیدن انقلاب نبایستی زنده می‌ماند. وی همیشه با امام مکاتبه می‌کرد و از نامه‌هایی که در چمدان وی در ایتالیا پیدا شد می‌توان فهمید چقدر در کنار امام در پیروزی انقلاب نقش داشت.

صدر ادامه داد: چون چمدان امام موسی را دزدیده و به ایتالیا رفته بودند، مقامات لیبی شایعه کردند که آن‌ها به ایتالیا رفتند و در چمدانش نامه‌هایی وجود داشت که نشان می‌داد او با امام در ارتباط بود و در آن زمان حسن بکر یک تاجر سر‌شناس رابط و نامه رسان آن‌ها بود و کسی هم به وی شک نمی‌کرد.

وی در جواب سوالی مبنی بر محتوای نامه‌ها با تامل زیاد گفت: امام موسی در به راه افتادن حمام خون در تظاهرات ایران علیه شاه ابراز تاسف کرده بود و گفته بود برای رهایی از مرد کثیفی مثل شاه چاره‌ای جز ادامه راه پیمایی‌ها نیست.

**حضور در نشست اتحادیه عرب در لیبی

ربابه صدر گفت: ما اصلا نمی‌خواستیم لبنان در نشست سران عرب در شهر سرت لیبی شرکت کند چرا که بررسی پرونده امام موسی صدر در دستور کار این نشست نبود.

وی افزود با تشکر از رییس جمهور، رییس مجلس و نخست وزیر لبنان تاکید کرد: حضور لبنان در سطوح بالا کاملا بی‌فایده بود حتی در ابتدا مقامات عالیه لبنان با مطرح کردن این موضوع از حضور نیافتن لبنان در این نشست خبر داده بودند.

وی با ابراز گله‌مندی تصریح کرد: ما همیشه در پیگیری قضیه امام موسی صدر تنها بودیم. فقط ما خانواده صدر پی گیر این پرونده بودیم، گویی فقط ما مسوولیم و بس. به همین خاطر کار بررسی این پروند به کندی پیش می‌رفت و حتی کاملا متوقف می‌شد.

وی در پیوند با قضیه پیگیری نکردن پرونده امام موسی صدر از سوی مسئولان لبنانی و غیر لبنان گفت: مدتی پیش سرهنگ قذافی یک خانم خبرنگار لبنانی را بازداشت کرد و به خاطر مسیحی بودنش، فرانسه و مقامات لبنانی تمام تلاش‌های خود را به کار گرفتند و بالاخره با فرستادن یک وزیر لبنانی به لیبی این خبرنگار را آزاد کردند که وی نیز پس از آزادی بدون توجه به لبنان مستقیما به فرانسه رفت.

**اگر صدر برگردد......

خواهر امام صدر با اشاره به شخصیت آرام عاقل و خوش صحبت برادرش تاکید کرد: اگر ایشان الان برمی گشت، همین خط مقاومت را ادامه می‌داد چرا که معتقد بود شیعیان لبنان به خصوص شیعیان جبل عامل به عنوان قدیمی‌ترین شیعیان نیاز به کمک دارند به همین خاطر در روستاهای دور افتاده لبنان به دنبال شیعیان می‌گشت و با کمک وی بود که شیعیان ادامه تحصیل دادند و به مقامات عالیه دست یافته‌اند.

وی با اشاره به اینکه مردم از جان و دل امام صدر را دوست دارند، تصریح کرد: در تمامی نقاط لبنان عکس ایشان وجود دارد و مردم دروزی، سنی یا حتی مسیحی با دیدن من ناگهان از برادرم صحبت می‌کنند و این نشان از نفوذ وی در دل و جان تمامی لبنانی‌ها دارد. شعار ایشان در درجه اول انسان‌سازی بود و واگذاری مسوولیت به انسان‌ها در در مرحله دوم قرار داشت.

** سوء استفاده‌ها از جایگاه و مقام امام موسی صدر

ربابه صدر با اشاره به سوء استفاده عده‌ای از جایگاه امام صدر ادامه داد: یک شخص نامه‌ای به خط او آورده بود و متاسفانه با بی‌شرمی تمام در وسط متن نامه چیزی را که خودش می‌خواست اضافه کرده بود؟

حتی کسانی بودند که قبلا هیچ کاره بودند ولی با انتساب خود به امام موسی صدر الان همه کاره شدند و کسانی هم هستند که در مجالس به دروغ چیزهایی را از امام صدر نقل می‌کنند که قلب ما را به درد می‌آورد.

** وضعیت امل و مجلس اعلای شیعی فعلی

خواهر موسی صدر افزود: گروه امل با وجود دسیسه‌هایی که علیه آن صورت گرفت و حتی وارد جنگ هم شده بود ولی نسبت به مجلس اعلای شیعی فعال‌تر است و الان جوانان پاک و خوبی هم در این گروه هستند و با وجود ناپدید شدن رهبر این گروه همچنان مقاوم در برابر اسراییل ایستاده است و به نظرم کلیت این گروه همچنان مورد تایید امام صدر است.

**ایران پشتیبان تمامی شیعیان است

وی با اشاره به نقش ایران در پیروزی مقاومت تاکید کرد: ایران نقش مهم معنوی در پیروزی مقاومت داشت و بدون ایران پیروزی مقاومت امکان نداشت دیدار سه جانبه اخیر دمشق و مانورهای ایران با تجهیزات پیشرفته نظامی بسیار مهم بوده و هست ما معتقدیم ایران پشتیبان تمامی شیعیان جهان است.
** آخرین پیگیری‌های حقوقی پرونده

ربابه صدر تصریح کرد: اخیرا یک گروه ایتالیایی به شکل مستقل پرونده امام موسی صدر را پی گیری می‌کند و با ما هیچ همکاری ندارد ولی ما چند سال پیش پی گیری این پرونده را شروع کردیم. آنقدر این موضوع بزرگ و مهم بود که وکلای شیعه کنار کشیدند و وکلای مسیحی مارونی این کار را برعهده گرفتند و به رغم تهدیدات مکرر قذافی به جدیت مشغول فعالیت هستند حتی طبق حکم قضات فرانسوی قذافی نیز به خاطر اقدامات تروریستی از مصونیت دیپلماتیک در منصب ریاست جمهوری برخوردار نیست و وکلای ما نیز از همین موضوع استفاده کرده و علیه او و ۱۱ تن دیگر درخواست جلب داده‌اند.

** وضعیت خانواده امام موسی

وی گفت: با وجود اینکه ۴۰ سالی از ایران خارج شدم به خاطر وابستگی زیاد به کار این مؤسسه توانایی ترک آن را ندارم تا به ایران برگردم و در حال حاضر خانواده خودم و خانواده امام موسی صدر از بازماندگان خانواده صدر در لبنان هستیم.

** آخرین ناگفته

وی با اشاره به تؤطئه داخلی و خارجی در ربودن امام صدر تأکید کرد: اگر من این افراد را که در ربودن ایشان نقش داشتند، رسوا می‌کردم بار دیگر جنگ دیگری در لبنان شروع می‌شد، به همین خاطر سکوت کردم ولی این موضوعات را خواهم نوشت تا بعد از من این افراد که برخی از آن‌ها هنوز زنده هستند، رسوا شوند.