دیده ‏های منتظر، هنوز بر سر راه سید دوخته شده و هیچ گاه بسته نخواهد شد.

به گزارش حیات، امام موسی صدر در روز چهارده خرداد سال هزار و سیصد و هفت هجری شمسی در شهر مقدس قم دیده به جهان گشود. پدر ایشان مرحوم آیت الله سید صدرالدین صدر، جانشین مرحوم آیت الله شیخ عبدالکریم حائری، موسس حوزه علمیه قم و از مراجع بزرگ زمان خود بود. جد پدری وی مرحوم آیت الله سید اسماعیل صدر، جانشین مرحوم آیت الله میرزا حسن شیرازی و مرجع مطلق زمان خود و جد مادری ایشان مرحوم آیت الله حاج آقا حسین قمی، جانشین مرحوم آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی و رهبر قیام مردم مشهد بر علیه رضا خان بود. پیوستن به حوزه علمیه قموی پس از اتمام سیکل اول و بخش مقدمات علوم حوزوی، در خرداد سال ۱۳۲۲ رسماً به حوزه علمیه قم پیوست و طی مدتی کوتاه، ضمن بهره‌گیری از محضر حضرات آیات سید محمدباقرسلطانی ‌طباطبایی، شیخ عبدالجواد جبل‌عاملی، امام خمینی و سید محمد محقق‌ داماد دروس دوره سطح را به پایان رسانید. وی از ابتدای بهار سال ۱۳۲۶ وارد مرحله درس خارج گردید و تا اواخر پاییز سال ۱۳۳۸، یعنی قریب ۱۳ سال تمام از مدرسین بزرگ حوزه های علمیه قم و نجف کسب فیض کرد.

اساتید اصلی دروس خارج ایشان در قم، حضرات آیات سید حسین طباطبایی ‌بروجردی، محقق‌ داماد، صدر و سید محمد حجت و در نجف حضرات آیات سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، شیخ حسین حلی و شیخ مرتضی آل‌یاسین بودند. امام موسی صدر دروس فلسفی را نزد حضرات آیات سیدرضا صدر و علامه سیدمحمدحسین طباطبایی در قم و نزد آیت الله شیخ صدرا بادکوبه‌ای در نجف فرا گرفت.

دوستان اصلی هم ‌بحث امام موسی صدر را در قم، حضرات آیات سید موسی شبیری‌ زنجانی، شهید دکتر بهشتی، سیدعبدالکریم موسوی‌ اردبیلی و شیخ ناصر مکارم ‌شیرازی و در نجف آیت الله شهید سید محمد باقر صدر تشکیل می‌دادند. شاگردان تربیت یافته توسط ویامام موسی صدر در طول زندگی حوزوی خود شاگردان برجسته‌ای را تربیت کرده است. معروف‌ ترین آنان در ایران آیت الله "شیخ یوسف صانعی" از مراجع معظم امروز و در لبنان شهید "عباس موسوی" دبیر کل سابق حزب الله لبنان است. تحصیل در دانشگاه تهرانامام موسی صدر در کنار تحصیلات حوزوی، دروس دبیرستان خود را به اتمام رساند و در سال ۱۳۲۹ به عنوان اولین دانشجوی روحانی در رشته "حقوق در اقتصاد" به دانشگاه تهران وارد و در سال ۱۳۳۲ از آن فارغ التحصیل شد.

امام موسی صدر قبل از عزیمت به نجف اشرف، از سوی علامه طباطبایی مسوولیت نظارت بر نشریه "انجمن تعلیمات دینی" را به عهده گرفت. وی همزمان با تحصیل در حوزه علمیه نجف، به عضویت هیأت امنای جمعیت "منتدی النشر" درآمد و پس از بازگشت به قم ضمن اداره یکی از مدارس ملی این شهر، مسوولیت سردبیری مجله تازه تأسیس "مکتب اسلام" را عهده‌دار شد. مهمترین اقدامات امام موسی صدراز مهمترین اقدامات امام موسی صدر در آخرین سال اقامت در شهر قم، تدوین طرحی گسترده جهت اصلاح نظام آموزشی حوزه های علمیه بود که با همفکری حضرات آیات دکتر بهشتی و مکارم‌شیرازی صورت گرفت. ترک ایران و حضور در لبنانامام موسی صدر در اواخر سال ۱۳۳۸ و به دنبال توصیه‌های حضرات آیات بروجردی، حکیم و شیخ مرتضی آل‌ یاسین، وصیت مرحوم آیت الله سید عبدالحسین شرف‌ الدین رهبر متوفی شیعیان لبنان را لبیک گفت و به عنوان جانشین آن مرحوم، سرزمین مادری خود ایران را به سوی لبنان ترک کرد. اصلاح امور فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه شیعیان لبنان از یکسو و استفاده از ظرفیت‌های منحصر به فرد لبنان جهت نمایاندن چهره عاقل، عادل، انسان دوست و با زبان مکتب اهل ‌بیت(ع) به جهانیان از سوی دیگر، اهداف اصلی این هجرت را تشکیل می‌داد.

امام موسی صدر برای نیل به این اهداف و با توجه به جغرافیای اجتماعی و سیاسی لبنان در منطقه و جهان از بدو ورود فعالیت‌های خود را سه حوزه موازی سازماندهی کرد. بازسازی هویت، انسجام و عزت تاریخی شیعیان لبنان وی از زمستان سال ۱۳۳۸ و همزمان با آغاز فعالیت های گسترده دینی و فرهنگی خود در مناطق شیعه ‌نشین لبنان، مطالعات عمیقی را به منظور ریشه ‌یابی عوامل عقب ماندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شیعیان لبنان به اجرا گذارد. حاصل این مطالعات، برنامه‌های کوتاه ‌مدت، میان‌مدت و درازمدتی بود که از اواسط سال ۱۳۳۹ و در راستای سیاست محرومیت‌زدایی، طراحی و اجرا شد. امام موسی صدر در زمستان سال ۱۳۳۹ و پس از تجدید سازمان جمعیت خیریه "البر و الاحسان" با تنظیم برنامه ای ضربتی جهت تأمین نیازهای مالی خانواده‌های بی ‌بضاعت، ناهنجاری تکدی را به کلی از سطح شهر صور و اطراف آن برانداخت.

وی در فاصله سال های ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۸ و در چارچوب برنامه‌ای میان‌مدت، با طی سالانه صد هزار کیلومتر در میان شهرها و روستاهای سراسر لبنان، ده‌ها جمعیت خیریه و مؤسسات فرهنگی و آموزش حرفه‌ای را راه‌اندازی کرد که حاصل آن کسب اشتغال و خودکفایی اقتصادی هزاران خانواده بی ‌بضاعت، کاهش درصد بیسوادی، رشد فرهنگ عمومی و به اجرا درآمدن صدها پروژه کوچک و بزرگ عمرانی در مناطق محروم آن کشور بود. امام موسی صدر در تابستان سال ۱۳۴۵ و پس از اجتماعات عظیم و چند روزه شیعیان لبنان در بیعت با ایشان، رسما‌ً از حکومت وقت درخواست کرد تا همانند دیگر طوائف آن کشور، مجلسی برای سازماندهی طایفه شیعه و پیگیری مسائل آن تأسیس شود. تاسیس مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنانمجلس اعلای اسلامی شیعیان که اولین بخش از برنامه درازمدت امام صدر به شمار می ‌رفت در اول خرداد سال ۱۳۴۸ تأ سیس و خود وی با اجماع آرا به ریاست آن انتخاب شد. موسی صدر از بهار سال ۱۳۴۸ تا اواسط زمستان سال ۱۳۵۲ با دولت وقت لبنان به گفتگو نشست تا آن را برای اجرای پروژه‌های زیربنایی و وظایف قانونی خود در قبال مناطق شیعه‌ نشین و محروم آن کشور ترغیب نماید.

در پی امتناع دولت لبنان از پذیرش این مطالبات و نیز اتمام حجت با آن، جنبش محرومان لبنان در اوایل سال ۱۳۵۳ به رهبری امام موسی صدر شکل گرفت و راهپیمایی‌های مردمی عظیمی در شهرهای بعلبک، صور و صیدا علیه دولت به وقوع پیوست. اوج‌گیری بحران خاورمیانه، صف‌آرایی احزاب افراطی مسیحی در برابر مقاومت فلسطینی و به لبنان کشیده شدن برخی اختلافات جهان عرب، امام موسی صدر را بر آن داشت تا برای حفظ ثبات کشور و ممانعت از سرکوبی فلسطینی‌ها، توده‌های مردم را موقتاً از عرصه رویارویی با دولت کنار کشاند و پیگیری مطالبات بر حق شیعیان را تا آمدن رییس جمهور بعد به تأخیر اندازد. امام موسی صدر در سال ۱۳۵۴ علی رغم کارشکنی‌های شدید دولت، مجدداً با اجماع آرا به ریاست مجلس اعلای اسلامی شیعیان برگزیده شد. با آغاز جنگ داخلی لبنان در فروردین سال ۱۳۵۴ تمامی تلاش‌های امام موسی صدر صرف پایان دادن به این بحران شد.

وی در خرداد آن سال در مسجد عاملیه بیروت به اعتصاب نشست و به پشتوانه مشروعیت مردمی و مقبولیت وسیع وشخصیت کاریزماتیک خود در میان تمامی مذاهب، آرامش را به تابستان لبنان بازگردانید. با شعله ‌ور شدن مجدد آتش جنگ و پدیدار شدن ابرهای شکست بر آسمان جبهه مسلمانان، امام صدر در اردیبهشت ۱۳۵۵ حافظ اسد را وادار نمود تا با اعزام نیروهای سوری به لبنان، موازنه قوا و آرامش را به این کشور بازگرداند. حل اختلافات مصر با سوریه و متعاقب آن برپایی کنفرانس ریاض در مهر ۱۳۵۵، آب سردی بود که امام موسی صدر بر آتش جنگ داخلی لبنان فرو ریخت. این آرامش تا زمانیکه امام صدر در لبنان حضور داشت، ادامه پیدا کرد. پرچمداری حرکت گفت‌وگوهای ادیان و تقریب مذاهب در لبنان هدف استراتژیک امام موسی صدر آن بود تا طایفه شیعه لبنان را همسان دیگر طوائف و نه مقدم بر آنان در تمامی عرصه‌های حیات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن کشور مشارکت دهد. وی از اولین روزهای هجرت به لبنان در زمستان سال ۱۳۳۸، با طرح شعار "گفتگو، تفاهم و همزیستی" پایه‌های روابط دوستانه و همکاری صمیمانه‌ای را با "مطران یوسف الخوری"، "مطران جرج حداد"، "شیخ محی‌الدین حسن" و دیگر رهبران دینی مسیحی و اهل سنت آن کشور بنا نهاد. در طول حضور دو دهه‌ای امام موسی صدر در لبنان، هیچ مراسم سرور یا اندوهی از شیعیان نبود که امام صدر در آن شرکت نجوید و تنی چند از فرهیختگان مسیحی و اهل سنت در معیت وی نباشند. حمایت جوانمردانه امام صدر از بستنی فروش مسیحی، در اوایل تابستان سال ۱۳۴۱ در شهر صور، که به فتوای صریح ایشان مبنی بر طهارت اهل کتاب منجر گردید، توجه تمامی محافل مسیحی لبنان را به سمت خود جلب نمود.

در اواخر تابستان ۱۳۴۱ "مطران گریگوار حداد" به شهر صور آمد و از امام صدر برای عضویت در هیأت امناء "جنبش حرکت اجتماعی" دعوت نمود. از اواخر سال ۱۳۴۱ حضور گسترده امام موسی صدر در کلیساها، دیرها و مجامع دینی و فرهنگی مسیحیان آغاز شد. سخنرانی‌های تاریخی امام صدر در "دیرالمخلص" واقع در جنوب و کلیسای"مارمارون" در شمال لبنان در سال های ۱۳۴۱ و ۱۳۴۲ تأثیرات معنوی عمیقی بر مسیحیان آن کشور بر جای نهاد. سفر به قاره آفریقاامام صدر در تابستان سال ۱۳۴۲ و در سفری دو ماهه به کشورهای شمال آفریقا، طرحی نو جهت همفکری مراکز اسلامی مصر، الجزایر و مغرب با حوزه های علمیه شیعه لبنان در انداخت. وی در بهار سال ۱۳۴۴ اولین دور سلسله گفتگوهای اسلام و مسیحیت را با حضور بزرگان این دو دین الهی در مؤسسه فرهنگی "الندوه اللبنانیه" به راه انداخت. وی پس از جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل در سال ۱۳۴۶ به دیدار پاپ شتافت و نشستی که در ابتدا نیم ساعت پیش‌بینی شده بود، به تقاضای پاپ بیش از دو ساعت به درازا کشید.

امام موسی صدر از سال ۱۳۴۷ به عضویت مرکز اسلام ‌شناسی استراسبورگ در آمد و از رهگذر همفکری و ارائه سمینارهای متعددی در آن، انتشار آثاری ذیقیمت چون "مغز متفکر جهان شیعه" را زمینه‌سازی نمود. امام موسی صدر در بهار سال ۱۳۴۸ و بلافاصله پس از افتتاح مجلس اعلای اسلامی شیعیان، از "شیخ حسن خالد" مفتی اهل سنت لبنان دعوت نمود، تا با همفکری یکدیگر برای توحید شعائر، اعیاد و فعالیت های اجتماعی طوائف اسلامی، تدبیری بیندیشند. وی در همین خصوص طرح مدونی را به اجلاس سال ۱۳۴۹ "مجمع بحوث اسلامی " در قاهره ارائه کرد و متعاقب آن به عضویت دائم این مجمع درآمد. کمیته دفاع در برابر رژیم صهیونیستی امام موسی صدر در سال ۱۳۴۹ رهبران مذهبی مسلمانان و مسیحیان جنوب لبنان را در چارچوب "کمیته دفاع از جنوب" گردهم آورد تا برای مقاومت در برابر تجاوزت رژیم صهیونیستی چاره‌اندیشی کنند. وی در زمستان سال ۱۳۵۳ و در اقدامی بی‌سابقه، خطبه‌های عید موعظه روزه را در حضور شخصیت‌های بلندپایه مسیحی لبنان در کلیسای "کبوشیین" بیروت ایراد کرد و اگر آتش جنگ داخلی شعله ‌ور نمی‌شد در پی آن بود تا کاردینال مارونی لبنان را برای ایراد خطبه‌های یکی از نمازهای جمعه شهر بیروت دعوت نماید.

امام موسی صدر در زمستان سال ۱۳۵۵ و در جمع سردبیران جرائد بیروت، با پیش‌بینی صریح حذف فاصله‌ها و روند جهانی شدن در اواخر قرن بیستم، قرن بیست و یکم را قرن همزیستی پیروان ادیان، مذاهب، فرهنگ‌ها و تمدن‌های گوناگون نامید و بر رسالت تاریخی لبنان برای ارائه الگویی موفق در این زمینه پافشاری کرد. امام موسی صدر در اواسط سال ۱۳۵۷ موفق شد رهبران مسلمان و مسیحی لبنان را برای برپایی یک جبهه فراگیر ملی متقاعد نماید و در این مسیر تا آنجا پیش رفت که حتی زمان تأسیس و نخستین گردهمایی آنان را برای پس از بازگشت خود از سفر لیبی مشخص نمود. تأسیس جامعه مقاوم لبنانی در برابر تجاوزات اسراییل امام موسی صدر از سال ۱۳۴۴ و یک سال پیش از تأسیس جنبش فلسطینی فتح، در پی اندیشه تبدیل جامعه مصرفی لبنان به جامعه‌ای مقاوم در برابر تجاوزات آینده رژیم صهیونیستی برآمد. وی در بهار سال ۱۳۴۴ گروهی از جوانان مؤمن شیعه را به مصر اعزام نمود تا در دوره‌ای شش ماهه، فنون نظامی را فرا گیرند. با بازگشت این جوانان که اولین کادرهای مقاومت لبنان بودند، عملیات ایذایی مشترک رزمندگان فلسطینی ــ لبنانی در شمال فلسطین اشغالی آغاز شد. بخش اعظم نیروهای رزمنده از جوانان شیعه لبنان و فرماندهی عملیات بر عهده رزمندگان فلسطینی بود. این نوع عملیات مشترک تا اوایل سال ۱۹۷۲ ادامه یافت.

اولین شهید شیعه در عملیات ایذایی بر علیه رژیم صهیونیستی، از جوانان شهر مرزی "ناقوره" بود که در سال ۱۳۴۷ به شهادت رسید. آغاز به کار مؤسسه صنعتی جبل عامل در مهر ۱۳۴۸ مؤسسه صنعتی "جبل عامل" یا کارگاه کادرسازی امام صدر رسماً آغاز به کار کرد. در پی بمباران شدید جنوب لبنان توسط رژیم صهیونیستی در سال ۱۳۴۹ و عدم واکنش مناسب دولت وقت، اعتصابی بی‌سابقه به دعوت امام موسی صدر لبنان را فرا گرفت به گونه‌ای که دولت وقت را بر آن داشت برای بازسازی مناطق جنگی و برپایی پناهگاه‌های مناسب در آن، مجالس جنوب را تأسیس کند. از اوایل سال ۱۳۴۱ عملیات ایذایی جوانان شیعه در داخل فلسطین اشغالی شکلی مستقل به خود گرفت، هر چند تا سال‌ها پس از آن نیز به صلاحدید امام صدر، افتخار آن به نام "نیروهای مخصوص جنبش فلسطینی فتح" ثبت می‌شد. در شهریور سال ۱۳۵۱ و کمتر از ۲۴ ساعت پس از اشغال ۴۸ ساعته دو روستای "قانای جلی" و "جویا" به دست سربازان رژیم صهیونیستی، نشست فوق‌العاده مجلس اعلای اسلامی شیعیان با حضور تمامی اعضاء در روستای جویا برگزار شد و از همان روز اولین بذرهای "مقاومت لبنانی" توسط امام موسی صدر پاشیده شد.

یک ماه پس از این حادثه و به هنگام تجاوز نیرهای صهیونیستی به روستای "فاووق" در جنوب لبنان، اولین عملیات غیر رسمی مقاومت لبنان به اجرا در آمد که حاصل آن چند کشته و مجروح اسرائیلی بود. از پاییز سال ۱۳۵۱ آموزش نظامی جوانان شیعه شتاب بیشتری گرفت. اولین شهید مقاومت لبنان "فلاح شرف‌الدین" مؤذن چهارده ساله مؤسسه صنعتی جبل عامل بود که در زمستان ۱۳۵۲ و پس از به هلاکت رساندن چند تن از سربازان رژیم صهیونیستی، در روستای مرزی "بنت جبیل" به شهادت رسید. در خرداد سال ۱۳۵۴ و به دنبال وقوع انفجاری در اردوگاه نظامی عین البنیه در کوه‌های بقاع که به شهادت ۲۷ تن از جوانان شیعه انجامید، امام موسی صدر رسما ولادت "گروه های مقاومت لبنان" را اعلان نمود. با پایان یافتن جنگ داخلی لبنان و انتقال دامنه ناآرامی‌ها به جنوب، واحدهای مقاومت لبنان رسماً در نقاط استراتژیک مناطق مرزی مستقر شدند. اولین عملیات بزرگ مقاومت لبناناولین عملیات بزرگ مقاومت لبنان علیه تجاوزات اسرائیل در اواخر سال ۱۳۵۵ صورت گرفت که پس از چند روز درگیری، به آزادسازی شهرک‌های "طیبه" و "بنت جبیل" منجر شد. امام موسی صدر اولین شخصیتی بود که در زمستان سال ۱۳۵۶، طرح سازشکارانه توطین پناهندگان فلسطینی در جنوب لبنان را افشا و با مواضع شجاعانه خود از تحقق آن جلوگیری کرد.

در حمله گسترده سال ۱۳۵۷ اسرائیل به جنوب لبنان و به رغم عقب‌نشینی احزاب چپ و گروه‌های فلسطینی، جوانان مقاومت لبنان و دانش‌آموزان مؤسسه صنعتی جبل عامل در منطقه اشغالی باقی ماندند و به رغم امکانات اندک تا به آخر علیه اشغالگران صهیونیست ایستادگی کردند. امام موسی صدر اگرچه لبنان را محل اصلی فعالیت‌های خود قرار داده بود؛ اما هیچگاه از دیگر مسائل جهان اسلام غافل نبود. انقلاب اسلامی ایران، امنیت حوزه های علمیه، اتحادیه عربی ــ اسلامی جهت مبارزه با اسرائیل و گسترش تشیع در آفریقای سیاه، مهمترین دغدغه های خارج از لبنان ایشان را تشکیل می‌دادند. دستگیری امام خمینی و اقدامات امام موسی صدر برای آزادی ایشاندر پی دستگیری امام خمینی و در اوایل تابستان ۱۳۴۲، امام موسی صدر راهی اروپا و شمال آفریقا شد، تا از طریق واتیکان و الازهر، شاه ایران را برای آزادسازی امام تحت فشار قرار دهد. با آزاد شدن امام در پایان این سفر، آیت الله خویی تصریح کرد که این آزادی، بیش از هر چیز مرهون سفر آقای صدر بوده است.

در پی تبعید امام به ترکیه در پاییز سال ۱۳۴۳، امام موسی صدر اقدامات مشابهی را به انجام رساند تا ضمن تأمین امنیت آن بزرگوار، ترتیب انتقال ایشان به عتبات عالیات را فراهم سازد. در نیمه دوم دهه چهل و پس از آماده شدن اولین کادرهای نظامی مقاومت لبنان، ده‌ها تن از جوانان مبارز ایرانی به لبنان آمدند و زیر نظر آنان فنون نظامی را فرا گرفتند. در اواخر دهه چهل و مقارن با تأسیس مجلس اعلای اسلامی شیعیان، امام خمینی در پاسخ برخی فضلای ایرانی مقیم نجف، امام صدر را امید خود برای اداره حکومت پس از شاه نامید. در زمستان ۱۳۵۰ و بر اساس تقاضای مراجع وقت، امام موسی صدر درباره برخی زندانیان سیاسی با شاه گفتگو کرد که بعضی از آنان از جمله حجت‌الاسلام ‌والمسلمین هاشمی رفسنجانی، اندکی بعد از زندان آزاد شدند. سوریه امن ‌ترین کشور خاورمیانه برای مبارزین ایرانیبا به قدرت رسیدن حافظ اسد در سال ۱۳۵۰ و آغاز همکاری‌های تنگاتنگ وی با امام صدر، سوریه به امن ‌ترین کشور خاورمیانه برای مبارزین ایرانی بدل شد. امام موسی صدر در تابستان ۱۳۵۶ جوانمردانه سینه سپر نمود و با اقامه نماز، تدفین و برپایی مراسم چهلمین روز شهادت دکتر شریعتی در بیروت، از سست شدن پیوند جوانان تحصیلکرده با روحانیت، جلوگیری به عمل آورد. به دنبال درگذشت مرحوم حاج آقا مصطفی خمینی در پاییز سال ۱۳۵۶ وی پسر عموی خود شهید آیت الله سیدمحمدباقر صدر را بر آن داشت تا بیش از پیش به حمایت از امام خمینی برخیزد. امام موسی صدر در بهار سال ۱۳۵۷ لوسین ژرژ نماینده روزنامه لوموند در بیروت را به نجف فرستاد تا با انجام اولین مصاحبه بین المللی با امام خمینی، افکار عمومی جهانیان را با انقلاب اسلامی ایران آشنا سازد.

امام موسی صدر در دیدارهای مکرر سال ۱۳۵۷ خود با رهبران سوریه، عربستان‌سعودی و برخی دیگر از کشورهای جهان عرب، اهمیت انقلاب اسلامی ایران، پیروزی قریب‌الوقوع آن و ضرورت همپیمانی آنان با این انقلاب را به آن‌ها گوشزد کرد. معرفی امام خمینی به عنوان تنها رهبر انقلاب اسلامی ایرانامام موسی صدر در شهریور ۱۳۵۸ و یک هفته پیش از ربودن شدن خود با انتشار مقاله "ندای پیامبران" در روزنامه لوموند، امام خمینی را به عنوان تنها رهبر انقلاب اسلامی ایران معرفی نمود. بدون تردید بزرگترین خدمت امام موسی صدر به انقلاب اسلامی ایران آن بود که در سال های ۱۳۵۶ تا ۱۳۵۷ و پس از قریب دو دهه ترویج ارزش‌های زیبای اسلام راستین در لبنان، عموم مردم، خصوصاً شیعیان و بالاخص کادرهای مقاومت آن کشور را با این انقلاب آشنا و مرتبط کرد. ربوده شدن امام موسی صدرامام موسی صدر در سوم شهریور سال ۱۳۵۷ و در آخرین مرحله از سفر دوره‌ای خود به کشورهای عربی، بنا بر دعوت رسمی "معمر قذافی" رهبر نظامی لیبی وارد این کشور و در روز ۹ شهریور ربوده شد.

دستگاه‌های قضایی دولت‌های لبنان و ایتالیا و همچنین تحقیقات انجام شده از سوی واتیکان، ادعای رژیم لیبی مبنی بر خروج امام از آن کشور و ورود ایشان به رم را رسماً تکذیب کرد. مجموعه اطلاعات آشکار و پنهانی که طی دو دهه پیش بدست آمدند؛ همگی دال بر آن هستند که امام موسی صدر هرگز خاک لیبی را ترک نگفته است. در این میان قرائن متعددی حکایت از آن دارند که امام موسی صدر همچنان در قید حیات بوده و چون برخی دیگر از علمای اسلامی، شرایط زندان حبس ابد را می گذراند. آخرین خبری که در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۰ توسط سایت "جبهه نجات ملی لیبی" بر روی شبکه جهانی اینترنت منعکس شد؛ مدعی آن است که امام موسی صدر در اواخر سال ۱۳۷۶ توسط برخی زندانیان زندان ابوسلیم شهر طرابلس مشاهده شده و اندکی پیش از ماه رمضان گذشته به مکانی دیگر انتقال یافته است.