امروز پس از گذشت سه دهه از جنایت ربودن امام موسی صدر چهره برجسته جهان اسلام و رهبربزرگ شیعیان لبنان هنوز گره های کور این ماجرا به شکل معماگونه ای ناگشوده مانده است.امام موسی صدر اولین دانشجوی روحانی بود که در دانشگاه تهران در رشته "حقوق در اقتصاد" مشغول به تحصیل شد، وی نه تنها یک روحانی جلیل القدر دانشگاهی بلکه رهبری فراملی و حماسه ساز در جهان اسلام است، رهبری که ۴۰ سال قبل در لبنان از مشارکت مدنی مردم درحل مشکلات خود سخن گفت وبه آن جامه عمل پوشاند، کسی که همواره بر وحدت میان ادیان توحیدی و قومیتهای گوناگون تاکید می ورزید.

این رهبر لبنان آنچنان موفقیتی درگرد هم آوردن نحله های مذهبی و اقوام مختلف بوجود آورد که قدرتهای استکباری در آن زمان لبنان را سدی دربرابر خواسته‌های پلید خود می دیدند واز ترس اینکه مبادا وحدت لبنان یکپارچه به سایرکشورهای منطقه و حتی دنیا تسری یابد و از سوی دیگر برای جلوگیری از بوجود آمدن یک هلال شیعی در منطقه خاورمیانه، این شخیصت صاحب نفوذ را با کمک مستقیم لیبی ربودند تا کارنامه ننگین خود را سیاه تر از گذشته در تاریخ ثبت نمایند.

در دهه ۳۰ و۴۰ ایالات متحده از برخی از نحله های مذهبی به عنوان اقلیتی قدرتمند که می توانند در برابراکثریت اهل تسنن بایستند، حمایت نمود اما شخصیت های برجسته ای همچون امام موسی صدرچنین کیدی را از سوی دشمنان اسلام برنتافتند و با ایجاد وحدت بین شیعه وسنی و سایر نحله های دینی و حتی قومیتها نقشه آنان را نقش برآب کردند.در حقیقت مسئله امام موسی صدر مسئله بین دولتهای منطقه نیست، مسئله امام موسی صدر مسئله ای فرامنطقه ای است که بایستی هریک از کشورها که در جستجوی عدالت وحقیقت هستند نقش خود را دراین میان برای روشن شدن وضعیت وی ایفا نمایند.

البته برخی از تحلیلگران براین باورند که اگر امام موسی صدر پیدا شود خیلی ازمعادلات مجهول در لبنان مکشوف خواهد شد به گونه ای که نقش گروه ۱۴ مارس کمرنگ تر از شرایط فعلی می شود و کشورها و گروه هایی که پشت این جریان هستند نیز متضرر خواهند شد. به نظر می رسد عدم تشکیل کمیته بین المللی ویژه و یا دادگاهی بین المللی برای پیگیری وضعیت امام موسی صدر تا امروز دلائل مختلفی داشته باشد، اما شاید بتوان یکی از دلائلی که تا به حال چنین دادگاهی تشکیل نشده را وجود طرفهایی دانست که در ربودن ایشان نقش بزرگی برعهده داشتند، به بیانی دیگر می توان گفت که به عقیده بسیاری از کارشناسان یک جریان "غربی-عربی-صهیونیستی" تاکنون موجب مسکوت ماندن پرونده امام موسی صدرشده است.

سرنوشت بسیاری از رهبران مبارز جهان همواره در کوران تعاملات بین المللی و زدوبندهای سیاسی مبهم باقی مانده با این حال می توان پیگیری برخی دولت ها را در چارچوب تعاملات پشت پرده سیاسی واقتصادی برای احقاق حقوق شهروندانشان دید از جمله درمسئله لاکربی به گفته "سیف الاسلام قذافی" پسر"معمرقذافی" درهمه قراردادهای تجاری نفت وگاز این کشور با انگلستان یکی از موضوعات مطروحه مسئله "عبدالباسط مقرحی" بوده است، به گونه ای که وی با پیگیریهای مستمر و خرج هزینه های میلیاردی و از همه مهمتر چرخش سیاست های ضدآمریکایی خانواده قذافی آزاد می شود، یا دیده شد که عربستان ۳۵۰۰۰۰۰۰۰ دلار را جهت تشکیل دادگاه بین المللی برای محاکمه عاملان ترور "رفیق حریری" هزینه کرد.

البته در این میان جمهوری اسلامی ایران هم اقداماتی را درخصوص پیگیری وضعیت امام موسی صدر انجام داد به گونه ای که پارلمان ایران در مجلس هفتم مبادرت به تشکیل کمیته ای ویژه برای پیگیری وضعیت این شخصیت برجسته جهان اسلام نمود که این روند همزمان دردولت وقت هم ادامه پیدا کرداما آنگاه که لیبی تصمیم گرفت این ماجرا را درمعامله سیاسی با ایران هزینه کند، تهران نیز در مقابل پیگیری های خود را متوقف نمود.

در این راستا کمیته ویژه مجلس هفتم با توجه به اینکه این آدم ربایی را اقدامی علیه امنیت جمهوری اسلامی ایران دانسته بود، تاکید داشت که باید قوانین ومقررات وطرح هایی متناسب با موضوع امنیت ملی درجهت پیگیری مسئله امام موسی صدر تدوین شود. این کمیته تاکید کرده بود که تهران باید ربودن امام موسی صدر را دردادگاه های بین المللی ومراجع قضایی جهانی، سازمان ملل، سازمان کنفرانس اسلامی، سازمان کنفرانس سران عرب و مجامع بین المللی دیگر پیگیری کند و کاهش سطح روابط با لیبی را در دستورکار قرار دهد.

دلیل کمرنگ بودن فعالیت کمیته ویژه مجلس هفتم را شاید بتوان فقدان اطلاعات کافی این کمیته در پیگیری وضعیت امام موسی صدر به شمار آورد به گونه ای که گزارش کمیته ویژه پیگیری وضعیت امام موسی صدر در روزهای پایانی مجلس هفتم آماده شد و بطور همزمان دراختیار نمایندگان مجلس هفتم وهشتم قرار گرفت و درپی آن هم گزارش کمیته ویژه پارلمان ایتالیا به همراه اطلاعات تازه ای به مجلس هشتم رسید و منجر به شکل گیری مجدد این کمیته در مجلس هشتم شد.

با این حال علی رغم ارائه این گزارش در دوران دولت نهم، از اقدامات بعمل آمده درباره امام موسی صدر اطلاعی در دست نیست . محمدابراهیم نکونام نایب رئیس کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی وعضو کمیته ویژه پیگیری وضعیت امام موسی صدر معتقد است که نمایندگان درخانه ملت فارغ از ملاحظات سیاسی که دولت دارد خود را مکلف به پیگیری وضعیت این شخصیت بزرگ جهان اسلام می دانند.این درحالی است که برخی از تحلیلگران همچون حمیدرضا ترقی معاون بین الملل حزب موتلفه موضوع پیگیری وضعیت امام موسی صدر را مسئله ای داخلی برای دولت نمی داند به گونه ای که امام موسی صدر را بیشتر یک لبنانی می داند تا یک ایرانی وادله اش هم این است که آیت الله سیستانی هم یک ایرانی الاصل است اما باید ما وی را هم اکنون با هویت فعلی خودش که عراقی است بشناسیم.

با این حال دولت لبنان هم اقداماتی را انجام داده اما به نظر می رسد که این اقدامات لازم اما کافی نبوده است و موید این مطلب هم بیانیه دفتر جنبش امل لبنان در تهران است که به مناسبت سی و یکمین سالگرد ربوده شدن امام موسی صدر بنیانگذار این جنبش و رهبر شیعیان لبنان تاکید کرد که اقدامات انجام شده در مدت ۳۰ سال گذشته برای روشن شدن سرنوشت امام متناسب با حجم این جنایت و توطئه بزرگ نبوده و به نتیجه مطلوب نرسیده است.گفتنی است، آخرین خبری که سال ۱۳۸۰ توسط سایت "جبهه نجات ملی لیبی" بر روی شبکه جهانی اینترنت منعکس شد، مدعی آن است که امام موسی صدر در اواخر سال ۱۳۷۶ توسط برخی زندانیان زندان ابوسلیم شهر طرابلس مشاهده شده و اندکی بعد به مکانی دیگر انتقال یافته است.

بر اساس آخرین اطلاعات حدود یک سال پیش دستگاههای قضایی دولتهای لبنان و ایتالیا، و همچنین تحقیقات انجام شده از سوی واتیکان، ادعای رژیم لیبی مبنی بر خروج امام صدر ازآن کشور و ورود ایشان به رم را رسما تکذیب کرد. براین اساس مجموعه اطلاعات آشکار و پنهانی که طی دو دهه پیش بدست آمدند، تماما دال بر آن هستند که امام موسی صدر هرگز خاک لیبی را ترک نگفته است و همچنان در قید حیات بوده و همچون برخی دیگر از علمای اسلامی، شرایط زندان حبس ابد را می گذراند.

گزارش: محمدابراهیم پاکزاد