پس از انتشار فراخوان «درنگ» با موضوع گفت‌وگو با امام موسی صدر و طرح پرسش‌های او برای
مخاطبان امروز، پاسخ‌های متعدد و در عین حال متفاوتی از علاقه‌مندان به این موضوع دریافت کردیم.
در متن فراخوان نوشته بودیم: «برآنیم تا در این ماه فضایی متفاوت را با یکدیگر تجربه کنیم. پرسش‌هایی را از میان گفتارهای امام موسی صدر مطرح می‌کنیم تا شما به آنها پاسخ دهید و دیدگاه امروزی خود را بیان کنید.»
پرسش نخست نیز که از متن پیام امام موسی صدر در آستانه حلول ماه مبارک رمضان / سال ۱۳۵۰، استخراج شد به این شرح بود: «اى دين باوران، آيا در روزه ما آثار روزه و در نمازمان عروج و پرواز به ملكوت آسمان‌ها را مى‌توان يافت؟ آيا در فطر و قربانْ جوهر و معانى اين اعياد را مىبينيد؟ آيا همه ما به شعاير دينى عمل مىكنيم و از اماكن مقدّس تأثير مىپذيريم؟ و آيا گستره معنايى را كه در مسجدالأقصى و كليساى قيامت براى امت ما به وديعه نهاده شده درک کرده بودیم و زمانی که با اشغال اين دو فضاى مقدس ضربه خورديم، حسرت و خسارت آنها را چشيدیم؟»
پاسخ‌های ارسال شده مخاطبان در تلگرام و اینستاگرام را در ادامه مرور می‌کنیم:
🔹مهدی علیزاده: ای امام بزرگوار پاسخ این سوال به نسبت هر شخص متفاوت است؛ طبیعتا کسی که مخلص حقیقی باشد و دستانش ید الله و چشمانش عین الله باشد و به عبارتی علی کوچک باشد بیشترین بهره را از عبادات و موارد مذکور می‌برد اما اگر شخصی هر چقدر ضعیف تر و کمتر اخلاص رعایت کند و مجاهدت کمتری داشته باشد و در امتحانات الهی موفقیت کمتری داشته باشد کمتر سود می‌برد و محو نور خداوندی می‌شود...
🔹رضا اقدسی: در پاسخ به سوالات مطرح شده از سوی یوسف گمگشته دنیای اسلام امام عزیزمان چند نکته به ذهنم خطور کرده که شایسته دونستم ذکر کنم:
اول اینکه در پاسخ به سوال اول باید بگم که چون به عنوان مثال من کمترین به درک درستی از معنای نماز و روزه نرسیدم لذا انجام آنها اثر مشهودی بر رفتار و کردار اینجانب نمی‌گذارد چرا که هیچگاه عمیقا از کنه وجودم احساس نیاز به نماز و روزه نداشتم و صرفا برای رفع تکلیف و ترس از عقاب و امید ثواب انجام دادم. چرا که اگر به فرموده قرآن که «یا ایها الناس انتم الفقرا الی الله» نیاز به خدا مانند نیاز به آب و غذا و اکسیژن در من شکل می‌گرفت شاید این نماز و روزه در وجود من اثر می‌گذاشت و آنگاه نماز من مصداق آیه ان الصلاه تنهی عن الفحشاء و المنکر می‌شد و واقعا نمازم را برای اقم الصلاه لذکری انجام می‌دادم و از آن لذت می‌بردم و بعد از انجام روزه‌ام در زمره متقین قرار می‌گرفتم.
نکته دیگر این است که مساجد این زمانه کارکردشان مانند مساجد زمان پیامبر(ص) نیست و صرفا برای انجام فرائض و در مواردی معدود انجام امور خیریه است و جهت گیری مساجد به عنوان محلی برای حل مشکلات مسلمین و یادآوری آنها به سایرین نیست و صرفا به دعا برای حل مشکلات مسلمین و آمین جمعی اکتفا می‌شود.
و نکته دیگر دلیل اینکه قریب به هفتاد سال شاید ظلم و جنایت رژیم صهیونیستی هستیم و برای من مسلمان عادی شده گرفتاری در یک نوع فردگرایی مذهبی هست و یک نوع به من چه؟!!! در پس ذهنم با دیدن این جنایات نقش می‌بندد و وجدانم را با عوض کردن کانال و سرگرم کردن ذهنم به فعالیت‌های مختلف التیام می‌دهم. در واقع نوک پیکان و هدف زندگی فردی و اجتماعی مسلمین از نظر بنده در این زمانه مسئله فلسطین و از بین بردن اسرائیل نیست و به نوعی می‌شود گفت که دلیل این رفتار هم این است که الناس علی دین ملوکهم. وقتی سردمداران و دولتمردان حکومت‌های اسلامی اولویت اصلی‌شان مسئله فلسطین نیست و درگیر مسائل فرقه‌ای و جمود فکری هستند و وجدان خود را با برگزاری چندین کنفرانس و خواندن بیانه در محکومیت جنایات رژیم صهیونیستی التیام می‌دهند،دیگر از عوام چه انتظاریست؟
وقتی دولتمردان حکومت‌های اسلامی اقدام عملی در جهت نابودی این رژیم منحوس نمی‌کنند دیگر از من مسلمان عامی چه انتظاریست؟
🔹جلیل: دین وسیله نیست راهست. راه رهرو می‌خواهد و پای رفتن. از هزاران مرغ فقط ،سی مرغ، سیمرغ شدند. جوجه‌ها را در آخر پائیز می‌شمارند.
🔹الهه فرهانی: امروز به یاد مردان خدا، چون امام موسی صدر بیش از هر چیز مساله فلسطین همه جوان‌های جویای حق را متاثر می‌کند و جز این، جوان امروز به سهم خود با فرصت ماه مبارک می‌تواند رابطه خود را با خدا و مردم بهتر کند. اگر دچار یاس نشود و در بن‌بست‌های زندگی خود را احساس نکند.
🔹Sadat_f14 : آن کسی که نسبت به حکم خدا و روزه غیرت ندارد به طبع نسبت به مسجدالاقصی و خاک اسلام غیرت دینی ندارد.
🔹firouzan_m : اولا طرح خوبي است درنگ. ثانيا ادمي را به فكر فرو مي برد. حتا اكر جواب هم ننويسد باعث تعمق شديد مي‌شود. مثل خوره به جان تفكر مي افتد. دست مريزاد. اما ظاهرا سرنوشت همه أديان و همه مناسك چنين است. وگرنه دين بعدي يا قيام قايم ضرورت نداشت.از اين واقعيت كه متاسفانه حقيقت تلخي است مي توان فهميد كه انسان جقدر ظرفيت دارد و جقدر از مسوليت و هدف و طبيعه خود دور مي افتد البته اين همان قدرتي است كه انسان را از ديكر موجودات متمايز مي كند. ما گرفتار پوست مي‌شويم و مغز را حرام مي كنيم. در همه امور. چون راحت تر است.
🔹حمید دانش: بی‌شک در عرف جامعه، فرایض دینی به اعمالی سطحی و آدابی پیش پا افتاده بدل شده. حال آنکه اگر جوهره آنها تجلی می‌یافت، اوضاع این نبود... و البته امید زنده است. باید دست در دست هم کاری کنیم. از خودمان شروع کنیم و سپس در عرصه اجتماعی به تغییر رویه موجود و تصحیح آن بپردازیم و بدانیم که این مشیت الهی است که حق باطل را می‌زداید. جاء الحق و زهق الباطل.
🔹حمید دانش در پاسخ به @firouzan_m : با احترام، اعتقاد من این است که الزاماً، گردش روزگار قرار نیست در مورد دین مبین اسلام، همان گونه بگردد که درباره ادیان دیگر، پیش از این گشته است. نخست این که زمانه تغییر و تحول یافته و دوم این که وجدان‌های بیدار، بیدارتر و متعددتر از گذشته اند. احساس من این است که تفکر تکرار وقایع کما فی السابق، انفعال در ما و سستی در انجام رسالتمان را در پی دارد. بی شک همت جمعی به راحتی می‌تواند تاریخ را از نو بنویسد.
🔹خانم توتونچی: من مثل قبل قلبم اطمینان ندارد. گاهی احساس می‌کنم مساله فلسطین یک جنگ مذهبی شده. برای یهودی‌ها و مسلمان‌ها هر دو، سرزمین مقدسی است. از طرفی شخصیت ذوالقرنین در قرآن ستایش شده که اجازه داد قوم بنی‌اسرائیل به سرزمین‌شان برگردند. ولی ما این اجازه را نمی‌دهیم گاهی. برایم کمی تشخیص حق و باطل مشکل شده است. دوست داشتم امام موسی بود و من این سوال‌ها را ازشون می‌پرسیدم، چون واقعا در این زمانه کسی را به عنوان جایگزین برای ایشان سراغ ندارم.
🔹Ahmad_n80: خیر به شخصه از روی عادت و ترس فرایض دینی را انجام می‌دهم. کاش بجای ترساندن، به ما معرفت آموزش می‌دادند.
🔹زینب برجی: متاسفانه مناسک عبادی دینی ما برایمان بی‌مفهوم شده و حتی برای آن کسی که به ظاهر در جامعه، مذهبی تلقی می‌شود، اکثرا بوی عادت گرفته است. دینی که آغشته به خودخواهی‌ها و سیاست‌های کثیف شده و این پرده مانع از این شده که جوان‌ها بتوانند حقیقت دین و مناسکش را درک کنند. پاسخ دهنده‌ای همچون امام موسی صدر نیست تا با عمل خودش حقایق دینی را برایمان بازگو کند. جوان امروز سردرگم است و ارزش‌ها و ضدارزش‌ها را گم کرده.