دکتر مرتضی بهشتی، حقوقدان
ما برای انسان جمع شدیم و امام موسی نیز هدف خود را خدمت به تمامی انسانها میدانست. ما جمع شدیم تا از حلقه مفقوده جامعهمان که تکریم انسان است سخن بگوییم. امام موسی از دو جهت خود را مکلف به تکریم انسانها میدانست؛ نخست اینکه خدای سبحان تکریم بشریت را مهمترین مساله بیان کرده کرده بود و دوم اینکه میدانست اگر انسان تکریم شود جامعه به تعالی میرسد.
بر این اساس امام خود را نه تنها متعلق به مسلمانان و یا جامعه لبنان که خود را متعلق به کل جهان میدانست. بنابراین در هر جایی که گوش شنوایی پیدا میکرد سخن را میگفت. رفتار و تدین فردی امام موسی به گونه ای بود که مخاطب در شعاع وسیعی صدای او را میتوانست بشنود و این هنر بزرگ امام بود که جامعه امروز ما در این مساله مشکل دارد.
آثار امام موسی صدر نشان میدهد که وی خود را متعلق به تاریخ خود نیز نمیدانست و همین مساله است که امروز با وجود عدم حضور، اما ایشان ظهور دارد. ما دعا میکنیم تا حضور ایشان را نیز ببینیم.
امام در تبیین مفاهیم دین به این آموزه بزرگ امیرالمونین رسیده بود که اگر ما جامعه را بزرگ کنیم همه پلیدیها از آن رخت بر میبندد. موفقیت امام به دلیل تکریم مخاطب خود بود. رفتار کریمانه امام باعث ماندگاری ایشان در تاریخ شد.
امروزه ما خلا این رفتار کریمانه را احساس میکنیم. مسئولان باید بدانند که با حبس، محدودیت، سانسور و... جامعه به بزرگی نمیرسد، باید به جامعه اطمینان کرد. ما با تکریم بسیار میتوانیم موفق بشویم و این کلام امیرالمومنین است.
امام موسی صدر هم احدی از جامعه بزرگ تشیع بود، خداوند به ایشان توفیق داده بود که صاحب بصیرت وجودی باشد و جامعه مخاطب خود را درک کند و خود را محصور الفاظ و ظاهر دین نکند. متاسفانه مشکل جامعه ما این است که ما در تمام احکام به تدین فردی عمل میکنیم، اما امام موسی صدر به دنبال تدین اجتماعی بود. این مساله از حقیقت وجودی امام نشات گرفته بود. یعنی آنچه را که میگفت به آن باور داشت.
من به واسطه نوع کارم با بدیهای جامعه درگیر هستم و میبینم که دلیل اصلی بسیاری از مشکلات در جامعه نداشتن کرامت و بزرگمنشی در انسانهاست. مخاطب روحانیون اگر بزرگ و تکریم شود مسیر حقیقی را رها نمیکند. متاسفانه روحانیون امروز از حقیقت انسان حرف نمیزنند و صرفا از تکالیف و بایدها و نبایدها میگویند. از حقیقت حرف زدن باعث تکریم است. به عنوان مثال مخاطبان حق دارند با خدا صحبت کنند بنابراین باید به نماز بپردازند. اگر مخاطب را صاحب حق بدانیم او را بزرگ کردهایم و با بزرگ کردن مخاطب میتوان او را کنترل کرد نه با دوربین و زندان.
کاری که امام موسی صدر کرد این بود که نگذارد انسانها و جامعه احساس کثیفی کنند. بنابراین امام موسی صدر منادی انسانیت بود و به همین دلیل ماندگار است.
امام موسی صدر مدام لبخند میزد و لبخند زدن را حق همه میدانست. او در احکام دین مسامحه نمیکرد و اگر با همه طیف مراورده داشت، به دلیل توصیههای دین جدش بود. امیدوارم ثمره این گردهمآیی این باشد که ما انسان باشیم و به انسانیت مخاطبمان احترام بگذاریم.