هشتم ذی الحجه، سالروز خروج قافله امام حسین(ع) از مکه و حرکت به سمت کوفه است. روزی که امام برای هدف والاتری حج را ناتمام گذاشت و این‌گونه پیام مهم خود را منتقل کرد. 

امام موسی صدر در سخنانی که به مناسبت ایام حج ایراد شده به حرمت قافله امام حسین(ع) از مکه اشاره می‌کند و درباره فلسفه آن توضیح می‌دهد. متن این بخش از سخنرانی را که در جلد یازدهم کتاب مسیرة الامام السید موسی الصدر، منتشر شده در ادامه می‌خوانید.

دلایل آشکار و پنهان خروج امام حسین(ع) از مکه

در روز هشتم، یعنی روز ترویه، امام حسین (ع) مکه را ترک کرد. چرا امام حسین (ع) در این زمان از مکه خارج شد؟ این اقدام امام اسبابی ظاهری و اسبابی پنهانی داشت. سبب ظاهری این بود که یزید گروهی را که زیر لباس احرام سلاح حمل می‌‏کردند، فرستاده بود تا هر کجا حسین (ع) را یافتند، خون او را بریزند، حتی اگر در خانه خدا باشد. امام حسین (ع)، به رغم عظمت و ارزش و جایگاهی که نزد خداوند دارد، وسیله ‏ای برای بزرگداشت و تکریم شعایر الهی و خانۀ خداست. از این‌ رو، حسین (ع) راضی نمی‌‏شد که خونش در خانۀ خدا ریخته شود تا مبادا این کار در تاریخ مسلمانان سنت شود و جرئت چنین کارهایی را پیدا کنند. این بود که ترجیح داد از مکه خارج شود تا اگر توطئه‏ ای رخ داد و او را ترور کردند، این حادثه در بیرون مکه رخ داده باشد.

اما جنبۀ معنوی و پنهانی ماجرا این بود که در روز ترویه، حجاج یا در مکه جمع شده‏ اند و یا از هر طرف به سوی مکه می‌‏آیند. امام حسین (ع) وقتی از مکه بیرون آمد، جادۀ غدیر را به سوی جحفه در پیش گرفت. این تنها جادۀ منتهی به مکه بود و در غدیر، راه حجاج از یکدیگر جدا می‌‏شد، یعنی راه مدینه، یمن، شام، مصر، عراق و...

بنابراین، همۀ حجاج از این مسیر رو به مکه می‌‏آمدند و امام حسین‏ (ع) از‌‌ همان مسیر از مکه بیرون می‌‏رفت. حجاجی که در مکه بودند، بیرون رفتن امام را دیدند و حجاجی که در حال آمدن به مکه بودند نیز امام را در حال خروج دیدند. این امر بسیار جلب توجه می‌‏کرد. حتی اگر یک کودک نیز از مکه خارج می‌‏شد، نظر کاروان حجاج را که در حال ورود بودند، جلب می‌‏کرد، چه رسد به قافلۀ بزرگ امام حسین (ع).

مردم با تعجب به این کاروان نگاه می‌‏کردند و می‌‏گفتند: سبحان الله! در روز ترویه که همه در مکه هستند و فردا می‌‏خواهند به عرفات بروند، چرا این قافله از مکه خارج می‌‏َشود؟ این قافله برای کیست؟ حس کنجکاوی، مردم را بر آن می‌‏داشت که از ماجرا با خبر شوند. این بود که از یکدیگر می‌‏پرسیدند: این قافلۀ کیست؟ قافلۀ حسین است. حسین پسر دختر رسول خداست و گذشته از آن، یکی از اصحاب پیامبر به شمار می‌‏آید. آنان نمی‌‏توانستند این اقدام امام حسین (ع) را خطا بدانند و از علت خروج امام سؤال می‌‏کردند. اما پس از سؤال کردن، بلافاصله به این نتیجه می‌‏رسیدند که یزید توطئه‏ چینی کرده و برای کشتن حسین (ع) نقشه کشیده است و چون امام حسین (ع) راضی به این اقدام نبوده، عزم خروج از مکه کرده است.

به این ترتیب، امام حسین حملۀ تبلیغاتی بسیار مؤثری برای بیدارسازی مردم ترتیب داد، زیرا با این اقدام خود برای همۀ مردم و همۀ مسلمانان ثابت کرد که این خلیفه، نه به کعبه احترام می‌‏گذارد و نه به خون مسلمانان، نه به حرم الهی و نه به ماه ‌های حرام. امام حسین (ع) با این کار و به طور خاص با این اقدام خود ثابت کرد که یزید از خط اسلام خارج شده و از مسیر امانت خدا و امت منحرف شده‏ است و بدین ترتیب، با این اقدامِ امام حسین (ع)، همه چیز برای همه روشن شد.

شیوه ‏ای را که امام حسین (ع) در پیش گرفت، دیگر امامان نیز برای اثبات حق به کار می‌‏بردند. آنان از هر نیرو و فرصتی برای احیای حق استفاده می‌‏کردند. مجاهده می‌‏کردند و شهید می‌‏َشدند و همه چیز خود را در راه اثبات دین خدا و تقویت پایه ‏های حق و عدالت فدا می‌‏کردند.