نگاهی به مفهموم «مقاومت» در اندیشه امام موسی صدر به مناسبت روز «مقاومت اسلامی»
به گزارش روابط عمومی مؤسسه امام موسی صدر، 23 مرداد به مناسبت پیروزى مقاومت اسلامى مردم لبنان بر رژیم صهیونیستى، روز «مقاومت اسلامی» نام گرفته است.
مقاومت در گفتار و عمل امام موسی صدر از نکات کلیدی است که بارها برآن تکیه کرده است. اندیشه ای ناب از فرهنگ شیعه که توانست مردم لبنان و به خصوص جوانان را برای پاسداری از خاک کشور برانگیزد.
او در گفت و گویی صمیمی در جمع جوانان با آنها از مقاومت می گوید، گفت و گویی که به قلم
خبرنگار روزنامۀ اللواء در ژوئن سال 1969 روایت شده است.
پایداری تا پای جان، شرافتمندانه‌ترین مقاومت در برابر تجاوز است
امام موسی صدر در جمع جوانان صور درباره حوادث روز و مسئله جنوب و نقش فرزندان جنوب با آنها به گفت‌وگو می نشیند و می گوید: «ما فرصتی برای انتخاب نداریم. پایداری تا پای جان وظیفه‌ای بی‌قید و شرط است و باید برای این پایداری آماده شویم. روشن است که این آمادگی را ملت به تنهایی پدید نمی‌آورد و در سطح رسمی نیز نیازمند مواضع و اقداماتی هستیم که در این عصر گریزی از آنها نیست. با این حال، معتقدم پایداری ملت وظیفه‌ای بی‌قید و شرط است و مشروط به همکاری و پاسخ هیچ‌یک از مقامات نیست. معنای پایداری مردمی به تنهایی، شهادت و فداکاری و ثبت قهرمانی‌هاست که سندی برای کرامت ملی و ستمگری‌های بشری در این عصر خواهد بود. این پایداری تنها در صورتی می‌تواند به موضعی ملی و سودمند برای پاسداری از میهن تبدیل شود که با فعالیت‌های رسمی سیاسی و نظامی و اقتصادی و اجتماعی همراه شود. از جمله لوازم ضروری پایداری عبارت‌اند از: پافشاری برای بهبود وضع اجتماعی، به‌ویژه در روستاهای مرزی، آموزش دادن به هم‌وطنان، استحکامات دفاعی، ارتقای تجهیزات دفاعی ارتش، هر‌چند از بودجه دیگر طرح‌ها.»
یکی از جوانان می پرسد: چطور ممکن است ما با دستان خالی پایداری کنیم، در حالی که حتی نمی‌دانیم چگونه از خاک و شرافتمان دفاع کنیم؟
امام در پاسخ او دوباره تأکید می کند: «پایداری تا پای جان، شرافتمندانه‌ترین مقاومت در برابر تجاوز است و مهاجرت کردن، کرامت ما را حفظ نخواهد کرد و خاک اشغال‌شده ما را باز نخواهد گرداند، به‌ویژه آنکه در مسیر مهاجرت نیز بسیاری قربانی می‌شوند که زیان آن بسی بیشتر از زیان پایداری شرافتمندانه است. مهاجرت شما به معنای آن است که خاک خود را به دشمن خود تسلیم کنید تا گروهی از مهاجران جدید در آن شهرک‌سازی کنند. اما پایداری به معنای مخالفت با اشغالگری و بسترسازی برای شکل‌گیری مقاومت بر ضد اشغالگران است؛ درست همان‌گونه که برادران استوار ما در کرانه باختری اشغالی شروع به سازماندهی صفوف خود برای مقاومت کرده‌اند.»
امام موسی صدر درباره مقاومت فلسطین نیز می گوید: «من بر این باورم که برای آزادسازی فلسطین هیچ بدیلی برای مقاومت فلسطین وجود ندارد. همه امید من این است که بتوانیم وظیفه دینی و ملی و قومی و انسانی خود را به درستی و با دقت انجام دهیم.»
نبردی از گذشته تا آینده با ابعادی مختلف
او در جای دیگری در نوامبر 1969 در جمع خبرنگاران در مجلس اعلای شیعیان لبنان به ضرورت حمايت از جنوب لبنان و مقاومت فلسطيني پرداخته و آن را مترادف با
ميهن دوستي اصيل می داند. امام صدر پس از اینکه اصول شش‌گانه ای را برمی شمرد می گوید: «مبارزه ما ابعاد گسترده‌ای دارد؛ نبردی است فرهنگی و تمدنی و درازمدت و با ابعاد متعدد ملی قومی و دینی؛ نبردی از گذشته تا آینده؛ جنگ سرنوشت. و این نکته بدان معناست که ضرورت کسب این آمادگی‌ها فقط برای چند روز و چند هفته آینده نیست، بلکه برای سال‌ها و برای دهه‌ها در همه جبهه‌ها و در تمام سطوح و با به‌کارگیری همه توانایی‌هاست.»
سازمانی با ایدئولوژی اسلام حقیقی
امام موسی صدر در ادامه راه تشکیل حرکت محرومین، شاخه نظامی این حرکت، امل را راه اندازی می کند تا اندیشه مقاومت را در عمل نیز محقق کند.
شهید مصطفی چمران در بخش‌هایی از کتاب «لبنان» درباره حرکت محرومین و
تاسیس حرکت امل نوشته است: «در تظاهرات ۱۹۷۰ و سپس تظاهرات بعلبک و صور، شیعیان از روی احساسات و عواطف خودشان به میدان مبارزه آمدند و قسم یاد کردند که تا آخرین قطرۀ خون خودشان برای احقاق حقوق شیعیان مبارزه کنند. این مرحله اول مبارزات بود؛ یعنی مرحله رشد سیاسی و تحریک عواطف و احساسات شیعیان. امام موسی و دوستانش احساس کردند که تنها با عواطف و احساسات و تظاهرات نمیتوان کاری از پیش برد. در مقابل، سازمانهای دست راستی قوی و سازمانهای دست چپی قوی وجود داشت. بنابراین با تظاهرات ساده و خیابانی و با ابراز احساسات و عواطف نمیشد به جایی رسید. باید سازماندهی انجام میشد.»
او در ادامه گفته است: «بنابراین در سال ۱۹۷۳ سازماندهی «حرکت محرومین» به رهبری امام موسیصدر شروع شد و من مسئول تنظیم تشکیلات این سازمان بودم. سازمانی که به سرعت شیعیان را دور خودش جمع کرد، سازمانی که ایدئولوژیش اسلام بود، اما اسلام حقیقی، اسلام انقلابی. اسلامی که سربازانش به قدرت اسلحه شهادت مسلح میشدند.»
امروز به روش امام موسی صدر نیاز داریم
این اندیشه و عمل امتداد می یابد، تقویت می شود و موثر واقع می شود، آنچنان که سید حسن نصرالله در سخنرانی
جشن نهمین سالگرد پیروزی حزب الله در جنگ 33 روزه می گوید: «سال ۱۹۲۰ کنفرانس تاریخی معروف وادی الحجیر با حضور تعداد زیادی از روحانیان، سران سیاسی، رهبران مقاومت مردمی، چهره‌ها و افراد مؤثر در این دشت برگزار شد. امام عبدالحسین شرف الدین (رضوان الله علیه) سخنران این منبر، اولین پیشوا و امام عقل، حکمت، اعتقادات، حماسه و جهاد در آن واقعه بود. آن کنفرانس با علمای برجسته، سران و زمام‌دارانش که از تمام جنوب و لبنان آمده بودند روشی را بر اساس قواعد، عقاید، مبانی و پایه‌هایی بنا گذاشت که بر مبنای آن عمل کردند و جهاد نمودند؛ روشی که امانت رهبری آن به حضرت امام و رهبر ربوده‌شده، سید موسی صدر (اعاده الله و رفیقیه)، سپرده شد. او کسی بود که به آن روش عمق و ثبات بخشید، آن را متحول ساخت و ابعاد تازه و افق‌های بلندی به آن داد. و فرزندان آن دو امام بزرگ، تعهد به این روش و عقاید و مبانی آن را تا امروز پی گرفته‌اند، در آن مسیر گام می‌زنند و با صداقت، جهاد، حضور در عرصه‌ها، فریاد و خون به بیعت خود با آن رهبران عظیم وفاداری می‌ورزند.»
او در بخشی دیگر از سخنانش می گوید: «امام سید عبدالحسین شرف الدین در آن کنفرانس می گوید:«ای جوان‌مردان غیرت‌مند در جنگ‌آوری، دین یعنی خیرخواهی. آیا به شما چیزی نیاموزم که اگر به کارش بندید ظفر یابید؟ با مرزبانی دل‌هایتان فرصت را از بیگانگان غاصب بستانید و با صبر جمیل فتنه‌اش را خاموش گردانید که به خدا قسم این‌ها چیزی جز برانگیختن فتنه‌های فرقه‌ای و افروختن آتش جنگ‌های داخلی مهیا نکرده‌اند. اگر خیال خود را محقق سازند و خوابشان را تعبیر کنند به بهانه‌ی محافظت از اقلیت‌ها در کشور ماندگار خواهند شد.» روش وادی الحجیر که امام موسی صدر ده‌ها سال آن را به کار بست و نسل ما را بر اساس این درک، نگاه و منطق تربیت کرد این است. امروز ما به این روش نیازمندیم. همه‌ی ما لبنانی‌ها نیازمندیم فقط از هم‌زیستی صحبت نکنیم بلکه با قدرت بکوشیم هم‌زیستی داشته باشیم.»